касаву́рыць, -ру, -рыш, -рыць; незак., што (разм.).
Глядзець коса, убок (пра вочы).
Вока касавурыць.
|| зак. скасаву́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
касаву́рыць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
касаву́ру |
касаву́рым |
| 2-я ас. |
касаву́рыш |
касаву́рыце |
| 3-я ас. |
касаву́рыць |
касаву́раць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
касаву́рыў |
касаву́рылі |
| ж. |
касаву́рыла |
| н. |
касаву́рыла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
касаву́р |
касаву́рце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
касаву́рачы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
касаву́рыць несов., разг. (о глазах) коси́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
касаву́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак., што.
Разм. Глядзець коса, убок; касіць вочы. Льга было заўважыць, што Кірыла толькі што атрымаў «Залатую Зорку», бо ён сам яшчэ не звыкся з ёю і час ад часу касавурыў вочы на высокую ўзнагароду. Гурскі. Гэты дзядзька зрэдку касавурыў на яго сваё бяльмастае вока і чагосьці падміргваў цётцы. Лынькоў. Крылаты драпежнік паступова суцішыўся, толькі зрэдку касавурыў на хлопчыкаў пукатыя шкельцы вачэй. Беразняк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Касаву́рыць ’глядзець коса, убок, касіць вочы’ (Нас.). Слова, безумоўна, складанае. Яго першая частка ўзыходзіць да косы (гл.). Але другая частка застаецца няяснай (магчыма, кантамінаванай).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
скасаву́рыць гл. касавурыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
касу́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак., што.
Разм. Тое, што і касавурыць. Касурыць вочы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ажажу́рыць ’выпіць многа вады’ (Юрч.) да *жажа ’прага’ (ст.-рус. жажа ’тс’). Што датычыць дзеяслоўнай суфіксацыі, параўн. бел. касавурыць ад касаваць і іншыя прыклады гэтай экспрэсіўнай суфіксацыі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хмылі́цца, хмылюся, хмылішся, хмыліцца; незак.
1. Хітра, злосна ўхмыляцца.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Касавурыць вочы, прыціскаць вушы (пра коней). Пачуўшы Андрэя, [коні] сталі хмыліцца і круціцца ў праварынах — не падыходзь... Пташнікаў. Дэраш — так звалі мы [каня] — даволі-такі сцёр зубы, часта наравіўся, хмыліўся не толькі на чужых, а і на мяне самога. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ска́шиватьI несов. (придавать чему-л. косое положение) ско́шваць; (делать кривым) крыві́ць; (о глазах — особенно при неприязненном, угрюмом взгляде) касаву́рыць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)