капа́ч, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м. (разм.).
1. Той, хто займаецца капаннем зямлі; землякоп.
2. Прылада для капання зямлі, выкопвання караняплодаў і пад.
|| прым. капа́цкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
капа́ч
‘інструмент’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
капа́ч |
капачы́ |
| Р. |
капача́ |
капачо́ў |
| Д. |
капачу́ |
капача́м |
| В. |
капа́ч |
капачы́ |
| Т. |
капачо́м |
капача́мі |
| М. |
капачы́ |
капача́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
капа́ч
‘землякоп’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
капа́ч |
капачы́ |
| Р. |
капача́ |
капачо́ў |
| Д. |
капачу́ |
капача́м |
| В. |
капача́ |
капачо́ў |
| Т. |
капачо́м |
капача́мі |
| М. |
капачу́ |
капача́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
капа́ч, -ча́ м.
1. разг. (занимающийся земляными работами) землеко́п;
2. лопа́та ж.; копа́ч;
3. прост., см. капу́н
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
капа́ч, ‑а, м.
Разм.
1. Прылада для капання зямлі, выкопвання караняплодаў і пад. Жанчыны ў доўгіх спадніцах капаюць бульбу і гэтаксама стаяць, абапёршыся на капачы, каб адышла спіна. Адамчык.
2. Той, хто займаецца капаннем зямлі; землякоп.
3. Пра марудлівага, лянівага чалавека. — Капач ты з-пад цёмнае хмары, хлеба замясіць не ўмееш, хаты ніколі, як людзі, не падмяцеш! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Капа́ч ’прылада, якой капаюць зямлю, выкопваюць караняплоды’ (ТСБМ, Гарэц., Мал.; КЭС, лаг.; брасл., барыс., Сл. паўн.-зах.), капа́чык ’тс’ (Сцяшк.), ’прылада, якой гной скідаецца з воза’ (Касп., Гарэц., Нік. Очерки), кыпа́ч ’тс’ (Бяльк.), капа́ч, капа́чка ’прылада, якой вымаюць з печы патэльню’ (Сцяшк.; лід. Сл. паўн.-зах.); ваўк. капа́ч ’маруда’ (Сл. паўн.-зах.), ’землякоп’ (КЭС, лаг.; брасл., глыб., Сл. паўн.-зах., Кл., Янк. БП, ТСБМ), ’чалавек, які выбірае бульбу’ (Сцяшк.; маст. Сл. паўн.-зах.). Да капа́ць (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко, Афікс. наз., 31–32. Прасл. kopačь (Трубачоў, Эт. сл., 11, 12–13).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
копа́ч с.-х. капа́ч, -ча́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
копа́льщик капа́льнік, -ка м., разг. капа́ч, -ча́ м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
копа́тель техн. капа́льнік, -ка м., капа́ч, -ча́ м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Капа́йла ’марудны’, капун ’тс’ (Нас.; брасл., шчуч. Сл. паўн.-зах.), ушац. каноніка, кареліц. капач ’тс’ (Янк. Мат., Пан. дыс.). Да капацца ’рабіць марудна, няўмела’ < капаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)