калга́снік, -а, мн. -і, -аў, м.

Член калгаса.

|| ж. калга́сніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

калга́с

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. калга́с калга́сы
Р. калга́са калга́саў
Д. калга́су калга́сам
В. калга́с калга́сы
Т. калга́сам калга́самі
М. калга́се калга́сах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

бы́тнасць, -і, ж.

У выразе: у бытнасць — у час знаходжання дзе-н. або ў якасці каго-н.

У яго б. старшынёй калгаса справы ішлі паспяхова.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Прадсяда́цель ’старшыня калгаса’ (Сцяшк. Сл.). Сучаснае запазычанне з рус. председатель (колхоза). У літаратурную мову ўпершыню было запазычана ў пач. XX ст., але потым выйшла з ужытку (Гіст. мовы, 2, 258). Ад прадсядацель утвораны прадсяда́целіха, прадсяда́целька ’жонка старшыні калгаса’ (Сцяшк. Сл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

унутрыкалга́сны, ‑ая, ‑ае.

Які адбываецца ў межах калгаса. Унутрыкалгасны абарот прадукцыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

агульнакалга́сны, ‑ая, ‑ае.

Агульны для ўсяго калгаса; які аб’ядноўвае ўсіх калгаснікаў. Агульнакалгасны сход.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

удзесяцяры́ць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.

Павялічыць у дзесяць разоў. Удзесяцярыць даходы калгаса.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

калга́с, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. У СССР — адна з форм арганізацыі сельскагаспадарчай працы, аб’яднанне сялян для сумеснага вядзення сельскай гаспадаркі на аснове абагуленых сродкаў вытворчасці (са скарачэння слоў: калектыўная гаспадарка).

Старшыня калгаса.

Арганізаваць к.

2. зб. Калектыў асоб, якія ўваходзяць у гэта аб’яднанне; калгаснікі.

Усім калгасам выехалі на жніво.

|| прым. калга́сны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

указа́льнік, ‑а, м.

Тое, што і паказальнік. Указальнік на ўзбочыне абвяшчаў: да калгаса 4 кіламетры. Гроднеў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рашы́ць, рашу́, рэ́шыш, рэ́шыць; рэ́шаны; зак.

1. з інф. Абдумаўшы, прыйсці да якога-н. выніку, заключэння.

Рашыў ехаць сягоння.

2. з інф. і дадан. Вынесці рашэнне адносна каго-, чаго-н.

Праўленне калгаса рашыла пачаць будаўніцтва электрастанцыі.

3. што. Расходаваць што-н. нажытае (разм.).

Р. маёнтак.

◊

Рашыць жыцця — забіць.

|| незак. раша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. рашэ́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)