калама́зь, -і, ж.
Калёсная мазь з дзёгцю, смалы і солі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
калама́зь
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне
|
адз. |
| Н. |
калама́зь |
| Р. |
калама́зі |
| Д. |
калама́зі |
| В. |
калама́зь |
| Т. |
калама́ззю |
| М. |
калама́зі |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
калама́зь ж., спец. ко́ломазь, колёсная мазь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
калама́зь, ‑і, ж.
Мазь з дзёгцю, смалы і солі для змазвання калёс; калёсная мазь.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Каламазь ’мазь з дзёгцю, смалы і солі для змазвання калёс’ (БРС, ТСБМ, Др.-Падб.), коламазь (Гарэц.; барыс., Сл. паўн.-зах.). Статус слова не вельмі ясны: у гаворках яно прадстаўлена слаба, звычайна для гэтай рэаліі ўжываецца каланіца. Укр. коломазь ’дзёгаць, які збіраецца на восях; наогул дзёгаць і мазь для колаў’, рус. (ярасл., дан., ніжнегар. і інш.) коломазь ’мазь для колаў’, (рыльск., судж., кур., разан.) ’дзёгаць з пылам на козлах’, польск. дыял. kolomaź ’мазь для колаў’, чэш. і ст.-чэш. kolomaz, дыял. kolomàz, славац. kȍlomaz, славен. kolomaz, серб.-харв. kolomaz (RJA, 5, 212, адзначае, што ў адным са старых слоўнікаў была заўвага, што гэта рускае слова). Магчыма і прасл. злучэнне kolo‑maz‑, род лексемы няясны, параўн. Махэк₂, 270.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
каламазь, мазь; шмаравідла (разм.) / адпрацаваная: каланіца
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
колёсный ко́лавы;
колёсная мазь калама́зь; (отработанная) калані́ца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
колома́зь спец. калама́зь, -зі ж.; (отработанная) калані́ца, -цы ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Во́рвыль, во́рволь ’ворвань’ (Бяльк., КТС), ворволʼа ’каламазь’ (КЭС). Гл. варволь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мазь в разн. знач. мазь, род. ма́зі ж.;
колёсная мазь калама́зь, (отработанная) калані́ца;
◊
де́ло на мази́ спра́ва ідзе́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)