каза́х

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. каза́х каза́хі
Р. каза́ха каза́хаў
Д. каза́ху каза́хам
В. каза́ха каза́хаў
Т. каза́хам каза́хамі
М. каза́ху каза́хах

Крыніцы: nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

каза́х каза́х, -ха м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

каза́х,

гл. казахі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каза́хі, -аў, адз. каза́х, -а, м.

Народ цюркскай моўнай групы, які складае асноўнае насельніцтва Рэспублікі Казахстан.

|| ж. каза́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак.

|| прым. каза́хскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

каза́хі, ‑аў; адз. казах, ‑а, м.; казашка, ‑і, ДМ ‑шцы; мн. казашкі, ‑шак; ж.

Народ, які складае карэннае насельніцтва Казахскай ССР.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Саксу́н ’від качкі’ (Мат. Гом.). З рус. соксу́н ’утка Anas clypeata L.’. Паводле Фасмера (3, 709), запазычанне. Параўн. казах. soksur ’від качкі’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Барха́н. Рус. барха́н, укр. барха́н. Запазычанне з казах. barχan (гл. Фасмер, 1, 129, там і літ-pa). Гл. яшчэ Шанскі, 1, Б, 49.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Саза́н ’рачная прамысловая рыба сямейства карпавых’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, Жук., Інстр. 2). Рус., укр. саза́н. З тур., казах. sazan ’тс’ (Міклашыч, 289; Фасмер, 3, 545).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мадзя́ра ’страхоцце, пачвара’ (ТС). Узыходзіць да паўд.-рус. мажа́ры < маза́рки ’старыя могілкі’, якое з усх.-цюрк., казах., туркм., узб. mazar ’магіла, могілкі’ (Радлаў, 4, 2056; Фасмер, 2, 557).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Кызь ’выкрык, якім адганяюць або падзываюць коз’ (Нас., Нар. лекс.). Кантамінацыя кыш (гл.) і казах (гл.). Ва ўсякім разе гэты выкрык звязваецца з назвай казы. Параўн. кызька (гл.), кызя (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)