и́стинный праўдзі́вы, сапра́ўдны; (неподдельный — ещё) шчы́ры;
и́стинная любо́вь шчы́рае (сапра́ўднае) каха́нне;
и́стинная пра́вда шчы́рая пра́ўда;
и́стинный друг шчы́ры (сапра́ўдны) ся́бар.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Напу́чываць ’павучаць’ (Юрч. СНС), напучаць ’навучаць, накіроўваць на правільны шлях’ (Ян.). Да пуць ’шлях, дарога’ ў выніку семантычнай кандэнсацыі вядомага царкоўнаславянскага выразу наставлять на путь истинный ’настаўляць на жыццёвы шлях, павучаць’, параўн. укр. напучити, напучувати ’паказваць шлях, навучаць’, рус. напутить ’паказаць шлях; навучыць’ і інш.⇉*
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наставля́тьII несов. (учить) навуча́ць, павуча́ць; (направлять) накіро́ўваць;
◊
наставля́ть на путь и́стинный накіро́ўваць на пра́вільны шлях.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
праўдзі́вы правди́вый; (соответствующий действительности — ещё) и́стинный, по́длинный;
п. чалаве́к — правди́вый челове́к;
~вая апо́весць — правди́вая по́весть;
~вае адлюстрава́нне жыцця́ — правди́вое (и́стинное, по́длинное) отображе́ние жи́зни
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сапра́ўдны
1. (реальный) действи́тельный, по́длинный, настоя́щий;
~ныя падзе́і — действи́тельные собы́тия;
с. факт — действи́тельный (по́длинный) факт;
с. дакуме́нт — действи́тельный (по́длинный, настоя́щий) докуме́нт;
2. (сохраняющий свою силу) действи́тельный;
біле́т с. тры дні — биле́т действи́телен три дня;
3. (представляющий собой лучший образец, идеал кого-, чего-л.) и́стинный, настоя́щий;
с. маста́к — и́стинный (настоя́щий) худо́жник;
4. разг. (об отрицательных качествах) фо́рменный, су́щий;
с. ду́рань — фо́рменный (су́щий) дура́к;
○ ~ныя лі́кі — действи́тельные (веще́ственные) чи́сла;
с. по́ўдзень — астр. и́стинный по́лдень;
◊ ~нае пе́кла — су́щий ад
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
по́ўдзень I (род. по́ўдня) м., в разн. знач. юг;
пту́шкі адлята́юць на п. — пти́цы улета́ют на юг;
на по́ўдні краі́ны — на ю́ге страны́
по́ўдзень II (род. по́ўдня) м. по́лдень;
у п. — в по́лдень;
○ сапра́ўдны п. — астр. и́стинный по́лдень
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ады́стар ’сапраўдны’ (адыстар бацька) (Нас., БРС, Кольб., Бір. дыс., Гарэц.), азістар ’тс’ (палес., Вярэніч, вусн. паведамл.), адыхтар ’тс’ (Шат.). Паводле Насовіча, з лац. adinstar (Нас., 3). Існуе магчымасць іншай, хоць менш верагоднай версіі. Апрача адыстар (а гэтай форма старэйшая за адыхтар, бо сустракаецца на краях беларускай моўнай тэрыторыі ад Магілёўшчыны да Беласточчыны), у Прыпяцім Палессі (цэнтральная і заходняя частка) знаходзім азістар і зістар у тым жа дакладна значэнні. Да гэтай формы добра пасуе славен. zister ’сапраўдны’, якое не абавязкова зводзіць да za‑iste‑že. Параўн. яшчэ ст.-польск. ister, славац. isterny. Усе гэтыя лексемы ўзыходзяць да вельмі старажытных прыметнікаў на ‑r (гл. Мейе, Общеслав., 243) ад istъ ’сапраўдны’ (рус. истинный). Параўн. яшчэ ўсходнепалескае стотны бацька (< істотны сапраўдны’). Усе прыметнікі маюць значэнні сапраўдны’, ’таго ж рода’, асабліва адносна сына і бацькі. Тады адыстар < *ад‑іст‑ер (< od‑ist‑erъ). Копечны (пісьм. паведамл.) звязвае адыстар/адыхтар з славац. chťa/sťa ’як’ (< xъtěti).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
по́длинный сапра́ўдны; (аутентичный) аўтэнты́чны; (оригинальный) арыгіна́льны; (истинный) праўдзі́вы; шчы́ры;
по́длинный текст аўтэнты́чны (арыгіна́льны) тэкст;
по́длинные докуме́нты арыгіна́льныя (сапра́ўдныя) дакуме́нты;
по́длинный исто́чник праўдзі́вая (сапра́ўдная) крыні́ца;
по́длинная по́дпись сапра́ўдны по́дпіс;
по́длинная пра́вда шчы́рая пра́ўда;
◊
с по́длинным ве́рно з арыгіна́лам зго́дна.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
по́лдень м. паўдня́, -ня́ ср., по́ўдзень, -дня́ м.;
и́стинный по́лдень астр. сапра́ўдны по́ўдзень;
сре́дний по́лдень астр. сярэ́дні по́ўдзень;
в по́лдень апаўдні́, апо́ўдні;
к полу́дню пад паўдня́;
о́коло полу́дня каля паўдня́, блі́зка паўдня́;
по́сле полу́дня пасля́ паўдня́, папаўдні́;
вре́мя до полу́дня час да паўдня́, пе́рад паўднём;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вскрыва́ть несов.
1. раскрыва́ць; (обнаруживать) выяўля́ць; (показывать) пака́зваць; (разоблачать) выкрыва́ць;
вскрыва́ть су́щность явле́ния раскрыва́ць (пака́зваць) су́тнасць з’я́вы;
вскрыва́ть и́стинный смысл раскрыва́ць (пака́зваць) сапра́ўдны сэнс;
вскрыва́ть недоста́тки выкрыва́ць (выяўля́ць) недахо́пы;
2. (распечатывать) распяча́тваць; (распаковывать) распако́ўваць; (открывать) адчыня́ць;
вскрыва́ть паке́т распяча́тваць паке́т;
вскрыва́ть посы́лку распако́ўваць пасы́лку;
3. (разрезать) разраза́ць; (оперировать) аперы́раваць; (анатомировать) анатамі́раваць;
вскрыва́ть нары́в разраза́ць нары́ў;
вскрыва́ть труп разраза́ць (анатамі́раваць) труп;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)