зява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. Тое, што і пазяхаць.

З. увесь вечар.

2. Быць няўважлівым, неабачлівым; упускаць зручны выпадак.

З. фігуру за фігурай.

|| зак. празява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 знач.).

|| аднакр. зяўну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; зяўнём, зеўняце́, зяўну́ць; -ні́.

|| наз. зява́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зя́ваць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. зя́ваю зя́ваем
2-я ас. зя́ваеш зя́ваеце
3-я ас. зя́вае зя́ваюць
Прошлы час
м. зя́ваў зя́валі
ж. зя́вала
н. зя́вала
Загадны лад
2-я ас. зя́вай зя́вайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час зя́ваючы

Крыніцы: piskunou2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

зява́ць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. зява́ю зява́ем
2-я ас. зява́еш зява́еце
3-я ас. зява́е зява́юць
Прошлы час
м. зява́ў зява́лі
ж. зява́ла
н. зява́ла
Загадны лад
2-я ас. зява́й зява́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час зява́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

зява́ць I несов., разг. зева́ть;

з. фігу́ру за фігу́рай — шахм. зева́ть фигу́ру за фигу́рой

зява́ць II несов., обл. (громко кричать) ора́ть, зева́ть;

з. на ўсё го́рла — ора́ть (зева́ть) во всё го́рло

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зя́ваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Шырока раскрываючы рот, хапаць паветра. Зяваць ротам.

зява́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е; незак.

1. Міжвольна глыбока ўдыхаць паветра шырока раскрытым ротам (пры жаданні спаць, стоме і пад.); пазяхаць. Зяваць увесь вечар. □ [Паўлінка:] Нешта спаць як бы хочацца. (Зявае). Купала.

2. Быць няўважлівым, някемлівым; упускаць зручны выпадак. — Ну дык вось, браткі, пакуль у вёсцы такія парадкі, трэба не зяваць. Прыпасайце зброю. Федасеенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Зява́ць ’міжвольна ўдыхаць паветра’. Рус. зева́ть, укр. зіва́ти, польск. ziewać, н.-луж. zewaś, чэш. zivati, славац. zívať ’тс’, славен. zę̋vati ’трымаць вусны адкрытымі, крычаць’, серб.-харв. зе́вати ’трымаць вусны адкрытымі, зяваць’, ’ззяць’. Ц.-слав. зѣвнѫти. Ст.-рус. зѣвати (XVIII ст.). Ад і.-е. *gʼhēi‑ ’быць пустым’ > прасл. *zě‑ з дадаткам дзеяслоўнага ітэратыўнага суф. ‑va‑: zěvati. Пра корань гл. ззяць 1. Слав. слова мае балт. адпаведнікі: літ. žióvauti, лат. žàvât ’ззяць, зяваць’ (лат. ž не тлумачаць Мюленбах-Эндзелін, 4, 798 і 795; Фрэнкель, 1312; Траўтман, 368). Фасмер, 2, 91. Шанскі (2, З, 84) тлумачыць зевать ад зев (гл. зеў).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зяўну́ць гл. зяваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

празява́ць гл. зяваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

варо́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак., каго-што (разм.).

Быць нерастаропным, зяваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прохло́пывать несов. праваро́ньваць, зява́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)