зме́раць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго-што.
Вызначыць якой-н. мерай велічыню чаго-н.
З. глыбіню вадаёма.
З. тэмпературу.
З. вокам (перан.: уважліва аглядаць каго-н., нібы ацэньваючы).
|| незак. змяра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зме́раць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
зме́раю |
зме́раем |
| 2-я ас. |
зме́раеш |
зме́раеце |
| 3-я ас. |
зме́рае |
зме́раюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
зме́раў |
зме́ралі |
| ж. |
зме́рала |
| н. |
зме́рала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
зме́рай |
зме́райце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
зме́раўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
зме́раць сов.
1. в разн. знач. изме́рить;
з. даўжыню́ пако́я — изме́рить длину́ ко́мнаты;
з. тэмперату́ру — изме́рить температу́ру;
такі́х паку́т не з. — таки́х страда́ний не изме́рить;
2. разг. сме́рить;
з. по́зіркам — сме́рить взгля́дом
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зме́раць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае і зме́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго-што.
1. Вызначыць якой‑н. мерай велічыню чаго‑н. Змераць тэмпературу. □ Вадзік узяў вясло, на ўсякі выпадак змераў глыбіню возера. Гамолка. Дарогі, цёмныя дарогі! Вы так маўклівы, вы так строгі! Хто вас аблічыць? Хто вас змерыць? Колас. Думак народных сягоння не змераць, Шчырых пачуццяў нічым не абняць. Глебка.
2. (у спалучэнні з назоўнікамі «поглядам», «позіркам», «вокам» і пад.). Прыкінуць, вызначыць на вока велічыню, памеры чаго‑н. Вокам змералі салдаты, Ці далёка да сяла. Калачынскі. // Агледзець з галавы да ног, вызначаючы што‑н. ці выяўляючы якое‑н. пачуццё (звычайна пагарду, гнеў, абурэнне). Васіль змераў Дразда халодным позіркам і адвярнуўся. Шашкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
изме́рить сов. зме́раць, вы́мераць, мног. павымяра́ць; (обмерить) абме́раць;
изме́рить взгля́дом (взо́ром, глаза́ми) перен. зме́раць по́зіркам (вача́мі);
изме́рить си́лу зме́раць сі́лу;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
змяра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да змераць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераме́раць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.
1. Змераць або памераць нанава, яшчэ раз.
П. куплены адрэз.
2. Змераць, памераць усё, многае.
П. усе ўчасткі.
3. перан. Шмат прайсці, пахадзіць па якойн. тэрыторыі (разм.).
Многа дарог мне прыйшлося п. сваімі нагамі.
|| незак. перамяра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 2 знач.) і пераме́рваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сувыме́рны, -ая, -ае.
Такі, які можна змераць аднолькавай з чым-н. мерай; такі, які можна параўнаць.
Сувымерныя велічыні.
Сувымерныя паняцці.
|| наз. сувыме́рнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зме́раны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад змераць, змерыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)