зжы́ць, зжыву́, зжыве́ш, зжыве́; зжывём, зжывяце́, зжыву́ць; зжыў, зжыла́, -ло́; зжы́ты; зак.
1. каго (што) з чаго і без дап. Стварыўшы невыносныя ўмовы, не даць жыць каму-н. дзе-н.
Зжылі злоснікі добрага чалавека.
З. са свету (змучыць чым-н.).
2. што. Пазбавіцца ад чаго-н., выкараніць у сабе што-н.
З. недахопы.
3. Пражыць (жыццё, многа гадоў і пад.).
Чалавек жыццё зжыў, а розуму не набраўся.
|| незак. зжыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зжы́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
зжыву́ |
зжывё́м |
| 2-я ас. |
зжыве́ш |
зжывяце́ |
| 3-я ас. |
зжыве́ |
зжыву́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
зжы́ў |
зжылі́ |
| ж. |
зжыла́ |
| н. |
зжыло́ |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
зжыві́ |
зжыві́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
зжы́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
зжыць сов.
1. (избавиться от чего-л.) изжи́ть;
з. недахо́пы — изжи́ть недоста́тки;
2. разг. (изгнать откуда-л.) сжить, вы́жить;
з. з кватэ́ры — сжить (вы́жить) из кварти́ры;
◊ з. са све́ту — сжить со све́та (со́ свету)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зжыць, зжыву, зжывеш, зжыве; зжывём, зжывяце; зак.
1. каго. Стварыўшы для каго‑н. невыносныя ўмовы, загубіць, знішчыць. Зжылі злоснікі добрага чалавека.
2. што. Пазбавіцца ад чаго‑н., ліквідаваць што‑н. Зжыць недахопы. □ — Вось тут і там, пад гэтымі стрэхамі, жывуць людзі. Жывуць яны ў цемнаце і ў гразі, і многія з іх думаюць, што толькі і свету, што тут, пад гэтымі шэрымі стрэхамі. У сваім жыцці гэтыя людзі як бы ненавідзяць адзін аднаго... Што ж рабіць тут такое, каб зжыць гэта ўсё? Чорны.
3. Пражыць (жыццё, гады і пад.). — Я дык не помню, каб так усё гарэла пад восень. І мама не помніць, не расказвала, а сем дзесяткаў зжыла. Пташнікаў. Век зжыць — не мех сшыць. Прыказка.
•••
Зжыць са свету каго — тое, што і зжыць (у 1 знач.).
Зжыць сябе — выявіць сваю нежыццёвасць, аказацца мала прыгодным, непатрэбным; састарэць. Прыгонніцтва канчаткова зжыло сябе. Ларчанка. Сентыменталізм як плынь зжыў сябе. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́караніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены; зак., што.
Канчаткова знішчыць, зжыць.
В. недахопы.
|| незак. выкараня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. выкаране́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сжить сов. зжыць;
сжить со́ свету (со све́та) зжыць са све́ту; см. сжива́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зжыва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да зжыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зжыва́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле дзеясл. зжываць — зжыць (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
устарані́ць, -раню́, -ро́ніш, -ро́ніць; -ране́ны; зак.
1. што. Зжыць, ліквідаваць.
У. перашкоды.
2. каго (што). Звольніць, вызваліць (афіц.).
У. ад выканання абавязкаў.
|| незак. устараня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. устаране́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
труна́, -ы́, мн. тру́ны і (з ліч. 2, 3, 4) труны́, трун, ж.
Спецыяльная скрынка, у якой хаваюць памерлых.
◊
Загнаць у труну (у магілу) каго (разм., неадабр.) — давесці да смерці, зжыць са свету.
|| прым. тру́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)