зду́жаць, -аю, -аеш, -ае; зак. (разм.).

1. каго-што. Узяць верх у барацьбе, бойцы; перамагчы.

Бароўся з тым, каго мог з.

2. што і з інф. Справіцца з тым, што патрабуе вялікіх фізічных намаганняў, многа працы.

Здужаў падняць на плечы мех.

3. перан., што. Засвоіць, зразумець (разм.).

З. курс фізікі.

|| незак. зду́жваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зду́жаць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. зду́жаю зду́жаем
2-я ас. зду́жаеш зду́жаеце
3-я ас. зду́жае зду́жаюць
Прошлы час
м. зду́жаў зду́жалі
ж. зду́жала
н. зду́жала
Загадны лад
2-я ас. зду́жай зду́жайце
Дзеепрыслоўе
прош. час зду́жаўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

зду́жаць сов., разг. оси́лить, одоле́ть; победи́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зду́жаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што і з інф.

Разм.

1. Узяць верх у барацьбе, бойцы; перамагчы, асіліць. Ён, Васілёк, прыкмячаў, хто гэтак кажа, а потым, злавіўшы ля свайго двара, біўся з тымі, каго мог здужаць. Сачанка. [Платон] адкрыта ганарыўся сваёй краінай, што яна такая моцная, здужала і нашчэнт разбіла гітлераўскія арміі. Ракітны.

2. Справіцца з тым, што патрабуе вялікіх фізічных намаганняў. Здужаў падняць мех на плечы. □ — Пяску акіян, — кажа хлопцу стары, — Да пеўняў насып каля схілаў гары, І будзе Джувіта жонкай тваёй. Здужаць не зможаш, — сам станеш гарой. Жычка. // Засвоіць, зразумець што‑н. [Бацька] бязлітасна школіў сына ў той няхітрай земляробчай навуцы, якую здужаў на практыцы сам. Быкаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

з..., прыстаўка.

Ужыв. перад звонкімі зычнымі, напр.: збіць, звезці, здужаць, змалоць, зрушыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зду́жваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да здужаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

оси́лить сов. адо́лець, асі́ліць; зду́жаць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зду́жыць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. зду́жу зду́жым
2-я ас. зду́жыш зду́жыце
3-я ас. зду́жыць зду́жаць
Прошлы час
м. зду́жыў зду́жылі
ж. зду́жыла
н. зду́жыла
Загадны лад
2-я ас. зду́ж зду́жце
Дзеепрыслоўе
прош. час зду́жыўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

з..., прыстаўка (гл. с...).

Ужываецца замест «с...» перад звонкімі зычнымі, напрыклад: збіць, звезці, здужаць, змяніць, змалоць, зрушыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сдю́жить сов., прост.

1. зду́жаць;

2. (выдержать) вы́трымаць, сцярпе́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)