збаўля́ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
збаўля́ю |
збаўля́ем |
| 2-я ас. |
збаўля́еш |
збаўля́еце |
| 3-я ас. |
збаўля́е |
збаўля́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
збаўля́ў |
збаўля́лі |
| ж. |
збаўля́ла |
| н. |
збаўля́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
збаўля́й |
збаўля́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
збаўля́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
збаўля́ць I несов., в разн. знач. сбавля́ть, убавля́ть; см. зба́віць I
збаўля́ць II несов., разг. избавля́ть, освобожда́ть, спаса́ть; см. зба́віць II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
збаўля́ць 1, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.
Незак. да збавіць 1.
збаўля́ць 2, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.
Незак. да збавіць 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зба́віць², зба́ўлю, зба́віш, зба́віць; зба́ўлены; зак., каго (што) ад каго-чаго.
Выратаваць, даць пазбегнуць чаго-н.
З. ад смерці.
З. душу ад пакут.
|| незак. збаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Збаўля́ць ’вызваляць, ратаваць’ (Нас.). Рус. избавлять ’тс’, укр. збавляти ’змяншаць, траціць’, параўн. вибаваляти ’ратаваць’, польск. zbawiać ’вызваляць, ратаваць’, ’адабраць’, чэш. zbaviti, славац. zbaviť, славен. izbáviti, серб.-харв. ѝзбављати, балг. изба̀вям, макед. избави. Ст.-слав. избавлꙗти. Ст.-рус. избавляти. Ст.-бел. избавляти, збавляти (Скарына). Параўн. ст.-бел. выбавити (Скарына). Наяўнасць паралельнай формы з вы‑ дае падставу лічыць рус. избавить стараславянізмам (Шанскі, 2, И, 19). Узвышаная семантыка, чаргаванне збавіць — збавляць у карысць ст.-слав., а не польск. паходжання бел. лексемы. Разам з тым нельга выключыць агульнаслав. і прасл. характар лексемы. Jьz‑bav‑i‑ti прэфіксальнае ўтварэнне; bav‑ — каўзатыў да byti. Гл. бавіцца, быць, Саднік-Айцэтмюлер, Handwört., 219–220; БЕР, 2, 16; Саднік-Айцэтмюлер, 1, 101.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зба́віць¹, зба́ўлю, зба́віш, зба́віць; зба́ўлены; зак., што і чаго.
1. Адняць частку чаго-н. з мэтай змяншэння (цаны, колькасці і пад.); некалькі зменшыць, убавіць.
З. дзесяць рублёў з агульнай сумы.
З. крок (пайсці цішэй).
2. Пахудзець.
З. у вазе.
3. Зменшыць сілу чаго-н.
З. тон.
З. газ.
|| незак. збаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. збаўле́нне, -я, н. і зба́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
збаўля́цца 1, ‑яецца; незак.
1. Незак. да збавіцца 1.
2. Зал. да збаўляць 1.
збаўля́цца 2, ‑яецца; незак.
1. Незак. да збавіцца 2.
2. Зал. да збаўляць 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сбавля́ть несов., в разн. знач. збаўля́ць;
сбавля́ть це́ну збаўля́ць цану́;
сбавля́ть в ве́се тра́ціць у вазе́; см. сба́вить;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
избавля́ть несов. збаўля́ць, пазбаўля́ць; (спасать) вырато́ўваць; (освобождать) вызваля́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зба́ўка, ‑і, ДМ збаўцы; ж.
Разм.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. збаўляць — збавіць.
2. Збаўленая колькасць чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)