зачыні́цца

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. зачыню́ся зачы́німся
2-я ас. зачы́нішся зачы́ніцеся
3-я ас. зачы́ніцца зачы́няцца
Прошлы час
м. зачыні́ўся зачыні́ліся
ж. зачыні́лася
н. зачыні́лася
Загадны лад
2-я ас. зачыні́ся зачыні́цеся
Дзеепрыслоўе
прош. час зачыні́ўшыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

зачыні́цца сов. закры́ться, затвори́ться; захло́пнуться;

◊ свет ~ні́ўся — свет кли́ном сошёлся

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зачыні́цца, ‑чынюся, ‑чынішся, ‑чыніцца; зак.

1. Стуліцца, злучыцца, апусціцца, перашкаджаючы пранікненню куды‑н. (пра дзверы, века і пад.). Загрымеў ключ у замку, дзверы цяжка зачыніліся, і Нявідны астаўся адзін, адгароджаны ад свету, людзей і волі. Колас. // Зрабіцца недаступным для ўваходу, пранікнення ў сярэдзіну чаго‑н. Магазін зачыніўся. Куфар зачыніўся.

2. Застацца ў памяшканні, замкнуўшы, зачыніўшы дзверы. Алесь рвануў назад, кінуўся ў дзверы варыўні, зачыніўся з сярэдзіны і замкнуўся на жалезную засаўку. Крапіва. Бацька пастаяў ля акна, праводзячы вачамі сына, потым зачыніўся ў сваім пакойчыку. Гамолка.

•••

Свет зачыніўся гл. свет.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зачыні́ць, -ыню́, -ы́ніш, -ы́ніць; -ы́нены; зак.

1. што. Пакрыць векам.

З. скрыню.

2. што. Злучыць створкі для спынення доступу, пранікнення ў сярэдзіну каго-, чаго-н.

З. дзверы.

З. хату.

3. каго-што. Змясціўшы куды-н., заперці на замок.

З. дзяцей у хаце.

◊

Свет зачыніць каму (разм.) — перашкодзіць нармальнаму, спакойнаму жыццю.

Як зачыніць — поўна.

|| незак. зачыня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| звар. зачыні́цца, -ыню́ся, -ы́нішся, -ы́ніцца (да 2 і 3 знач.); незак. зачыня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

захло́пнуться зачыні́цца, зачыні́цца з трэ́скам.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зашчо́ўкнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ні́ся; зак.

Зачыніцца, шчоўкнуўшы запорам.

Дзверы зашчоўкнуліся.

|| незак. зашчо́ўквацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прычыні́цца², 1 і 2 ас. не ўжыв., -ы́ніцца; зак.

Зачыніцца няпоўнасцю, няшчыльна.

Дзверы прычыніліся.

|| незак. прычыня́цца, -я́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

затвори́ться зачыні́цца, мног. пазачыня́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зачыня́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.

1. Незак. да зачыніцца.

2. Зал. да зачыняць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

створи́ться

1. уст. зачыні́цца, счыні́цца;

2. спец. сумясці́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)