зацямні́ць, -цямню́, -це́мніш, -це́мніць; -цямнёны; зак., што.

1. Зрабіць цёмным або закрыць чым-н. цёмным, не прапускаючым святло.

Хмары зацямнілі сонца.

З. фон карціны.

2. Замаскіраваць.

З. горад.

3. перан. Зрабіць менш ясным.

З. свядомасць.

|| незак. зацямня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

З. сутнасць справы (перан.).

|| наз. зацямне́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зацямні́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. зацямню́ заце́мнім
2-я ас. заце́мніш заце́мніце
3-я ас. заце́мніць заце́мняць
Прошлы час
м. зацямні́ў зацямні́лі
ж. зацямні́ла
н. зацямні́ла
Загадны лад
2-я ас. зацямні́ зацямні́це
Дзеепрыслоўе
прош. час зацямні́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

зацямні́ць сов.

1. (закрыть, загородить от света) заслони́ть, затемни́ть, затми́ть;

хма́ры ~ні́лі со́нца — ту́чи заслони́ли (затемни́ли) со́лнце;

2. (замаскировать свет) затемни́ть;

з. го́рад — затемни́ть го́род;

3. перен. (рассудок и т.п.) затемни́ть, помрачи́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зацямні́ць, ‑цямню, ‑цемніш, ‑цемніць; зак., каго-што.

1. Зрабіць цёмным, засланіўшы святло; засланіць святло каму‑, чаму‑н. [Сасоннік] засланіў лінію, зраўняў лес, знішчыў мяжу, зацямніў квартал. Пташнікаў. Цень зацямніў святло. Маўр. // перан. Засмуціць, замаркоціць. Цяжкі ўспамін зацямніў тую светлую ўрачыстасць, якая .. апанавала [Васіля]. Шамякін. // Замаскіраваць святло. Зацямніць горад. Зацямніць вокны.

2. перан. Зацьміць, адсунуць каго‑, што‑н. на задні план. Аўтар высунуў на першы план няўдалае каханне юнакоў да Тані, якое зацямніла ўсё астатняе. «ЛіМ».

3. перан. Зрабіць незразумелым; заблытаць. Зацямніць ідэйны сэнс твора. // Пазбавіць здольнасці ясна разважаць, мысліць. Зацямніць розум.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

затемни́ть сов. зацямні́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зацямня́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да зацямніць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заце́мнены і зацямнёны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад зацямніць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

запамро́чыць

‘зацямніць каго-небудзь, што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. запамро́чу запамро́чым
2-я ас. запамро́чыш запамро́чыце
3-я ас. запамро́чыць запамро́чаць
Прошлы час
м. запамро́чыў запамро́чылі
ж. запамро́чыла
н. запамро́чыла
Загадны лад
2-я ас. запамро́ч запамро́чце
Дзеепрыслоўе
прош. час запамро́чыўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

падтушава́ць, ‑шую, ‑шуеш, ‑шуе; зак., што.

Паправіць тушшу ў асобных месцах; нанесці цені, зацямніць. Падтушаваць рысунак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заце́мрыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго-што.

Разм. Зацямніць. Нашых песень, светлых думак Нішто не зацемрыць. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)