заце́мнены

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. заце́мнены заце́мненая заце́мненае заце́мненыя
Р. заце́мненага заце́мненай
заце́мненае		 заце́мненага заце́мненых
Д. заце́мненаму заце́мненай заце́мненаму заце́мненым
В. заце́мнены (неадуш.)
заце́мненага (адуш.)		 заце́мненую заце́мненае заце́мненыя (неадуш.)
заце́мненых (адуш.)
Т. заце́мненым заце́мненай
заце́мненаю		 заце́мненым заце́мненымі
М. заце́мненым заце́мненай заце́мненым заце́мненых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

заце́мнены

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. заце́мнены заце́мненая заце́мненае заце́мненыя
Р. заце́мненага заце́мненай
заце́мненае		 заце́мненага заце́мненых
Д. заце́мненаму заце́мненай заце́мненаму заце́мненым
В. заце́мнены (неадуш.)
заце́мненага (адуш.)		 заце́мненую заце́мненае заце́мненыя (неадуш.)
заце́мненых (адуш.)
Т. заце́мненым заце́мненай
заце́мненаю		 заце́мненым заце́мненымі
М. заце́мненым заце́мненай заце́мненым заце́мненых

Кароткая форма: заце́мнена.

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

заце́мнены, см. зацямнёны

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заце́мнены і зацямнёны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад зацямніць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

затемнённый заце́мнены, зацямнёны;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зацямнёны,

гл. зацемнены.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

я́сны, -ая, -ае.

1. Яркі, зіхатлівы.

Я. месяц.

2. Светлы, нічым не зацемнены.

Яснае неба.

Ясная ноч.

Сягоння ясна (прысл.).

3. перан. Нічым не засмучаны, спакойны.

Я. твар.

Я. позірк.

4. Добра бачны, выразна ўспрымальны на слых, зразумелы.

Ясныя абрысы гор.

Ясная дыкцыя.

Абстаноўка ясная.

Я. намер.

Усё было ясна (безас., у знач. вык.).

5. Лагічны, стройны, дакладны.

Я. розум.

Я. адказ.

|| наз. я́снасць, -і, ж.

Унесці я. у гэта пытанне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ту́мны ‘мутны, няясны, матавы, без бляску’ (ТС), ‘млявы, вялы’: ена ужэ тумная пасля работы (маз., ГЧ), ту́мно ‘змрочна, няясна, мутна, туманна, цьмяна’ (ТС, ПСл; жытк., Жыв. НС), ‘хмурна’, ‘млосна’ (ЛМТ). Відаць, звязана з цьмяны (гл.), параўн. укр. дыял. тмя́ний ‘зацемнены, матавы’; ‘сумны, нудны’, што да тма ‘цемра’ (ЕСУМ, 5, 691), ст.-бел. тьма, тма ‘тс’, якія, паводле Бузука (ЗІФВ УАН, 13–14, 278), могуць чаргавацца з коранем тум‑, параўн. укр. тума́ ‘хмуры, маўклівы чалавек’, а таксама рус. дыял. ту́мный ‘сумны, журботны’, польск. дыял. tumny ‘поўны, тлусты’ < і.-е. *tou̯m‑/*teu̯m‑, гл. роднаснае літ. tumà ‘мутнасць’, tumė́ti ‘мутнець’, лат. tumêt ‘гусцець’, ‘збірацца (пра дажджавыя аблокі)’, tumuļat ‘(пра неба) паволі пакрывацца хмарамі’ і інш., паводле Смачыньскага (694), узыходзяць да і.-е. *tu̯em‑ ‘набрыняць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)