захіста́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
захіста́юся |
захіста́емся |
| 2-я ас. |
захіста́ешся |
захіста́ецеся |
| 3-я ас. |
захіста́ецца |
захіста́юцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
захіста́ўся |
захіста́ліся |
| ж. |
захіста́лася |
| н. |
захіста́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
захіста́йся |
захіста́йцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
захіста́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
захіста́цца сов.
1. закача́ться, зашата́ться; заколеба́ться;
слуп ~та́ўся — столб закача́лся (зашата́лся);
зямля́ пад нага́мі ~та́лася — земля́ под нога́ми заколеба́лась;
ён ~та́ўся і ўпаў — он закача́лся (зашата́лся) и упа́л;
2. перен. (стать непрочным, неустойчивым) заколеба́ться, зашата́ться, пошатну́ться;
яго́ аўтарытэ́т ~та́ўся — его́ авторите́т пошатну́лся;
3. перен. (впасть в нерешительность) заколеба́ться;
су́ддзі ~та́ліся — су́дьи заколеба́лись
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
захіста́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Пачаць хістацца. // Хіснуцца некалькі разоў запар. Антонік захістаўся і пачаў валіцца. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зашата́ться захіста́цца; заківа́цца; закалыва́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заколеба́ться
1. (начать колебаться, шататься) захіста́цца, закалыва́цца, зазы́бацца; закалыха́цца;
2. перен. завага́цца, захіста́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скалыхну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.
1. Зварухнуцца, захістацца.
Паверхня вады скалыхнулася.
Калыска скалыхнулася (гайданулася з боку ў бок).
2. перан. Узрушыцца, захвалявацца, прыйсці ў рух.
Бач, ад песні яго скалыхнуўся народ.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
закача́ться сов., разг.
1. (зашататься) захістацца;
2. (начать раскачиваться) загайда́цца;
3. (качаясь, утомиться) закалыха́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скалыхну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.
1. Зварухнуцца, зрушыцца, захістацца. Рыбакову здалося, што фіранка скалыхнулася і замерла. Асіпенка. Жарыць-скварыць сонца, Ліст не скалыхнецца. Колас. Вяночкі патанулі ў хвалях сініх, Толькі пацеркі-кружочкі Скалыхнуліся на плыні. Трус. Пачынаецца трэці акт. Скалыхнецца заслона І павольна ўгару папаўзе. Глебка. // Гайдануцца з боку ў бок або зверху ўніз; злёгку калыхнуцца. Дрэва скалыхнулася. Калыска скалыхнулася.
2. перан. Захвалявацца, узрушыцца. Бач, ад песні маёй скалыхнуўся ўвесь свет, Сонны край я ўраз разбудзіў... Чарот. Сэрца беднае заб’ецца, І адразу ў ім прачнецца, І адразу скалыхнецца Усё, што згінула даўно. Багдановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)