захо́дні

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. захо́дні захо́дняя захо́дняе захо́днія
Р. захо́дняга захо́дняй
захо́дняе		 захо́дняга захо́дніх
Д. захо́дняму захо́дняй захо́дняму захо́днім
В. захо́дні (неадуш.)
захо́дняга (адуш.)		 захо́днюю захо́дняе захо́днія (неадуш.)
захо́дніх (адуш.)
Т. захо́днім захо́дняй
захо́дняю		 захо́днім захо́днімі
М. захо́днім захо́дняй захо́днім захо́дніх

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

паўднёва-захо́дні

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. паўднёва-захо́дні паўднёва-захо́дняя паўднёва-захо́дняе паўднёва-захо́днія
Р. паўднёва-захо́дняга паўднёва-захо́дняй
паўднёва-захо́дняе		 паўднёва-захо́дняга паўднёва-захо́дніх
Д. паўднёва-захо́дняму паўднёва-захо́дняй паўднёва-захо́дняму паўднёва-захо́днім
В. паўднёва-захо́дні (неадуш.)
паўднёва-захо́дняга (адуш.)		 паўднёва-захо́днюю паўднёва-захо́дняе паўднёва-захо́днія (неадуш.)
паўднёва-захо́дніх (адуш.)
Т. паўднёва-захо́днім паўднёва-захо́дняй
паўднёва-захо́дняю		 паўднёва-захо́днім паўднёва-захо́днімі
М. паўднёва-захо́днім паўднёва-захо́дняй паўднёва-захо́днім паўднёва-захо́дніх

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

паўно́чна-захо́дні

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. паўно́чна-захо́дні паўно́чна-захо́дняя паўно́чна-захо́дняе паўно́чна-захо́днія
Р. паўно́чна-захо́дняга паўно́чна-захо́дняй
паўно́чна-захо́дняе		 паўно́чна-захо́дняга паўно́чна-захо́дніх
Д. паўно́чна-захо́дняму паўно́чна-захо́дняй паўно́чна-захо́дняму паўно́чна-захо́днім
В. паўно́чна-захо́дні (неадуш.)
паўно́чна-захо́дняга (адуш.)		 паўно́чна-захо́днюю паўно́чна-захо́дняе паўно́чна-захо́днія (неадуш.)
паўно́чна-захо́дніх (адуш.)
Т. паўно́чна-захо́днім паўно́чна-захо́дняй
паўно́чна-захо́дняю		 паўно́чна-захо́днім паўно́чна-захо́днімі
М. паўно́чна-захо́днім паўно́чна-захо́дняй паўно́чна-захо́днім паўно́чна-захо́дніх

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ігуа́на, ‑ы, ж.

Спец. Вялікая даўгахвостая яшчарка сямейства паўзуноў, якая жыве на дрэвах, пераважна ў Заходнім паўшар’і.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

антымаста́цтва, ‑а, н.

Тэндэнцыі ў сучасным заходнім мастацтве, што выражаюцца ў імкненні ствараць творы, якія супярэчаць законам віду або жанру мастацтва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бальшавіза́цыя, ‑і, ж.

Узмацненне бальшавіцкага ўплыву; павелічэнне колькасці бальшавікоў у якой‑н. арганізацыі. На Заходнім фронце бурная бальшавізацыя салдацкіх камітэтаў (Саветаў) пачалася пасля ўзброенага паўстання ў Маскве. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

напра́мак, -мку, мн. -мкі, -мкаў, м.

1. Лінія руху, бок, у які накіраваны рух, дзеянне.

Ісці ў паўночным напрамку.

Змяніць н.

2. перан. Шлях развіцця чаго-н.

Н. развіцця краіны.

3. Участак фронту.

Баі на заходнім напрамку.

4. Грамадская, навуковая і інш. плынь.

Рэалістычны н. у літаратуры.

5. у знач. прысл. напра́мкам. У кірунку да чаго-н.

Пайсці напрамкам да лесу.

◊

Браць (узяць) напрамак — пачынаць рухацца, ісці ў якім-н. напрамку.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дунга́не, ‑ган; адз. дунганін, ‑а, м.; дунганка, ‑і, ДМ ‑нцы; мн. дунганкі, ‑нак; ж.

1. Найбольш шматлікая група кітайскай народнасці хуэй, якая жыве ў Паўночна-Заходнім Кітаі.

2. Народнасць, якая жыве ў Казахскай і Кіргізскай ССР і гаворыць на дунганскай мове (перасялілася ў 19 ст. з Кітая).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Трымунта́н ‘сіберны вецер’ (Сцяшк. Сл.), трымукта́н ‘паўночны вецер’ (калінк, Арх. ГУ). Міжземнаморскі тэрмін з франц. tramontane ‘паўночны халодны вецер на заходнім узбярэжжы Італіі і паўночнай Корсікі’ або з італ. tramontano ‘тс’ < tra‑ ‘праз’ (< лац. trans‑ ‘тс’) і montana ‘гарыстая мясцовасць, нагор’е’ (лац. mons, montis ‘гара’) (Фасмер, 4, 93; ЕСУМ, 5, 618; SWO, 1980, 769), якія рознымі шляхамі трапілі на Беларусь. Параўн. польск. tramontana ‘паўночны вецер’, рус. азоўск. трамонта́но, тремонта́на ‘тс’, дан. термонта́н ‘горны вецер’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

По́шчак ’трэль, перарывісты дрыжачы гук’, ’рэха’ (ТСБМ, Сцяшк. МГ), по́ушчак ’пошчак’, ’рэха’ (Сержп., 1911). Утворана з дапамогай прыстаўкі по- (*po‑) ад гукапераймальнага кораня *šček‑, вядомага толькі заходнім і ўсходнім славянам (Фасмер, 4, 499–500; Брукнер, 544; Чарных, 2, 431), параўн. ст.-бел. щекати ’брахаць’, рус. дыял. щёкот ’пра шчабятанне птушак’, щеко́тка ’сарока’, пощектать ’пабалбатать’, ще́кать, щечи́ть ’гаварыць голасна і хутка’, ’сварыцца’, стараж.-рус. щекотъ ’песня салаўя’ (“Слова пра паход Ігаравы”), польск. szczekać ’брахаць’, чэш. štěkati ’брахаць’, в.-луж. šćekać so ’кпіць, жартаваць’. Гл. шчакаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)