Засце́нак
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Засце́нак |
| Р. |
Засце́нка |
| Д. |
Засце́нку |
| В. |
Засце́нак |
| Т. |
Засце́нкам |
| М. |
Засце́нку |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
засце́нак
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
засце́нак |
засце́нкі |
| Р. |
засце́нка |
засце́нкаў |
| Д. |
засце́нку |
засце́нкам |
| В. |
засце́нак |
засце́нкі |
| Т. |
засце́нкам |
засце́нкамі |
| М. |
засце́нку |
засце́нках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
засце́нак², -нка, мн. -нкі, -нкаў, м.
Месца жорсткіх катаванняў.
Фашысцкія засценкі.
|| прым. засце́начны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
засце́нак³, -нка, мн. -нкі, -нкаў, м.
Хлеў для дробнай жывёлы, а таксама камора, кладоўка пры хаце.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
засце́нак¹, -нка, мн. -нкі, -нкаў, м. (гіст.).
Невялікае сельскае паселішча дробнай шляхты на землях Заходняй Беларусі.
Даводзілася бываць у засценку Язвіны.
|| прым. засцянко́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
засце́нак I, -нка м. (место пыток) засте́нок
засце́нак II, -нка м., ист. (небольшое селение) засте́нок
засце́нак III, -нка м. заку́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
засце́нак 1, ‑нка, м.
Месца жорсткіх катаванняў у час следства і допыту ў Маскоўскай Русі (гіст.). // Пра жандарскія, фашысцкія і пад. установы, дзе праводзяцца допыты з катаваннямі арыштаваных. Маці гэтых дзяцей была падпольшчыца, у торбе з жытам яна разносіла лістоўкі і загінула ў фашысцкіх засценках смерцю гераіні. Кулакоўскі.
засце́нак 2, ‑нка, м.
Гіст.
1. Землі, якія не ўвайшлі ў сялянскія надзелы пасля ўвядзення ў Рэчы Паспалітай валочнай сістэмы землекарыстання (1557 г.).
2. Хутар або невялікае паселішча дробнай шляхты, якая арандавала гэтыя землі. Ідзе Міхал, прад ім сяліба, Засценак добра так знаёмы, І хоць няважныя харомы Тут гэта шляхта збудавала, Але жыве і гора мала! Колас. Не ведаю чаму, але стачынцы называлі сваю вёску засценкам. Можа таму, што ўсе яны былі з шляхты: розныя Стычынскія, Мысліцкія, Бранавіцкія і іншыя бедакі з радавітымі прозвішчамі. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Засце́нак 1 ’месца жорсткіх катаванняў у Маскоўскай Русі’ (> ’месца катаванняў’). Рус. засте́нок ’тс’, дыял. ’перагародка’, ’месца каля дома’, польск. уст. zaścianek ’засек’, ’часовы карцэр, адгароджаны ў хаце’. Параўн. засценак 2, дзе іншыя слав. адпаведнікі. Бел. засце́нак 1 з рус., дзе адбывалася семантычная спецыялізацыя на базе ’месца за сценкай’, Шанскі, 2, З, 64.
Засценак 2 ’хутар дробнай шляхты, якая арэндавала землі, што не ўвайшлі ў сялянскія надзелы ў Рэчы Паспалітай пасля 1557 г.’ Рус. смал. засте́нок ’неакрэсленая мера плошчы’, ’палоска нівы’, валаг. смал. ’месца каля дома’, польск. zaścianek ’вёска, хутар, у якой жыве дробная шляхта’, чэш. zástěnek ’закутак, месца за сценкай, тэраса’. Ст.-рус. застѣнокъ ’частка царквы’ (XI ст.), ’месца паміж дзвюма сценамі ўмацаванага горада’ (XVII ст.). Значэнне засценак 2 указвае на польск. як крыніцу запазычання з далейшым падвядзеннем пад усх.-слав. мадэль (ě > e). Утворана, відаць, у зах.-слав. ад stěna (гл. сцяна) конфіксам *za‑ + ‑ъkъ (параўн. завулак, засенак, закамінак, застрэшак, Сцяцко, Афікс. наз., 237).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Засце́нак-Заці́шша
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Засце́нак-Заці́шша |
| Р. |
Засце́нка-Заці́шша |
| Д. |
Засце́нку-Заці́шшу |
| В. |
Засце́нак-Заці́шша |
| Т. |
Засце́нкам-Заці́шшам |
| М. |
Засце́нку-Заці́шшы |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Засце́нак-Рачны́я
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Засце́нак-Рачны́я |
| Р. |
Засце́нка-Рачны́х |
| Д. |
Засце́нку-Рачны́м |
| В. |
Засце́нак-Рачны́я |
| Т. |
Засце́нкам-Рачны́мі |
| М. |
Засце́нку-Рачны́х |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)