запа́льванне
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
запа́льванне |
| Р. |
запа́львання |
| Д. |
запа́льванню |
| В. |
запа́льванне |
| Т. |
запа́льваннем |
| М. |
запа́льванні |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
запа́льванне, -я, н.
1. гл. запаліць.
2. Прыстасаванне, якім выклікаецца загаранне паліва ў рухавіках унутранага згарання (спец.).
Праверыць сістэму запальвання.
Уключыць з.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
запа́льванне ср.
1. зажига́ние;
2. зата́пливание;
1, 2 см. запа́льваць 1, 2;
3. тех. (в машине) зажига́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
запа́льванне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. запальваць — запаліць.
2. Прыстасаванне, якім выклікаецца загаранне паліва ў рухавіках унутранага згарання. Уключыць запальванне. Праверыць сістэму запальвання.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запалі́ць, -алю́, -а́ліш, -а́ліць; -а́лены; зак.
1. што. Прымусіць гарэць, загарэцца.
З. лямпу.
2. у чым. Падпаліць паліва (у печы).
З. у печы.
3. перан., каго-што. Узбудзіць, натхніць (высок.).
З. слухачоў прамовай.
З. цікавасць да чаго-н.
|| незак. запа́льваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. запа́льванне, -я, н. (паводле 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зажига́ние запа́льванне, -ння ср.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
самазапа́льванне, ‑я, н.
Запальванне, якое адбываецца само па сабе. Самазапальванне кіслароднага рэдуктара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зата́пливаниеI запа́льванне, -ння ср., падпа́льванне, -ння ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
воспламене́ние (действие по глаг. воспламеня́ть) запа́льванне, -ння ср.; (действие по глаг. воспламеня́ться) загара́нне, -ння ср., зага́рванне, -ння ср., узгара́нне, -ння ср., узга́рванне, -ння ср.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Жыг ’імгненне’, ’хуткі скачок, хуткі ўкус’, ’нечаканы ўдар’ (Нас.), ’хуткае запальванне’ (Бяльк.). Рус. дыял. смал. жиг ’раптоўны рух; укус’, славац. žih ’агонь, запал’, славен. žig ’агонь, пажар’, ’наганяй’, серб.-харв. жи̑г ’кляймо, пячаць’, уст. ’металічны прут для падпальвання марціры’, балг. дыял., макед. жиг ’кляймо’, ’жыгала’, ’туга, сум’. Параўн. жыга ’хуткі чалавек’, жэг ’імгненна, хутка’ і іх іншаслав. адпаведнікі. Ад слова жыгаць ’бліскаць’ = ’хутка гарэць’, ’хутка свяціць’, адкуль бярэцца сема ’хутка’ (параўн. ням. blitzen ’бліскаць’, Blitz ’маланка’, Blitzbote ’хуткі кур’ер’, параўнанне ў розных мовах, як маланка ’хуткі’), шляхам усячэння афіксальнай часткі дзеяслова і ўтварэння бязафікснага назоўніка. Лат. žigls ’хуткі’, якое ўзводзяць да літ. žygis ’аднаразовы ход, паход, раз’ (Мюленбах-Эндзелін, 4, 809; Фрэнкель, 1308), магло зазнаць (але не абавязкова) уплыў бел. жыг.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)