запала́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак.
Пачаць палаць¹.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
запала́ць
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
запала́ю |
запала́ем |
| 2-я ас. |
запала́еш |
запала́еце |
| 3-я ас. |
запала́е |
запала́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
запала́ў |
запала́лі |
| ж. |
запала́ла |
| н. |
запала́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
запала́й |
запала́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
запала́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
запала́ць сов.
1. (загореться) запыла́ть, заполыха́ть;
2. (ярко засветиться) заполыха́ть, засверка́ть;
3. (начать выделяться своим ярко-красным цветом) запыла́ть, запламене́ть, зарде́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
запала́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Пачаць палаць 1.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запламене́ть сов., прям., перен. запалымне́ць; запала́ць, загарэ́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заполыха́ть сов. запала́ць; запалымне́ць, загарэ́цца; (о пламени — ещё) зашуга́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
запыла́ть сов., в разн. знач. запала́ць; (о пламени — ещё) зашуга́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
полыхну́ть сов. и однокр. запала́ць, загарэ́цца; шугану́ць;
ого́нь полыхну́л из трубы́ аго́нь шугану́ў з ко́міна.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
загарэцца, запаліцца, запалаць, успыхнуць; пыхнуць, заняцца (разм.) □ заняцца агнём, узяцца полымем
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
узгарэ́цца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пачаць гарэць, загарэцца; разгарэцца, запалаць. Узгарэліся дровы. □ Паветра дыхала навальніцай, полымя магло ўзгарэцца... Колас. // Стаць бліскучым, заблішчаць пад уздзеяннем якога‑н. пачуцця (пра вочы); азарыцца якім‑н. пачуццём. Хворы ўстрапянуўся на ложку, вочы яго ўзгарэліся нядобрай рашучасцю. Быкаў.
2. перан. Зачырванець, стаць гарачым (ад хвалявання, узбуджэння і пад.). Шчокі .. [дзяўчыны] узгарэліся такім шчодрым румянцам, што ў булачнай нібы пацяплела. Лынькоў.
3. перан.; чым і без дап. Узбудзіцца, запаліцца якім‑н. пачуццём. Сядзім мы з Барысам у канторы майстроў цэха, і ён расказвае мне, як некалі ўзгарэўся жаданнем стаць матросам. Мыслівец. — Згубілася [карова], і даўнавата, — пацвердзіў Міхась. — Вось таму я і прыехаў да вас, — сказаў стары. — Дапраўды? — Міхась узгарэўся, пачуўшы пра Лысуху. — Дзе ж яна? Сіняўскі. // з інф. Нечакана і вельмі моцна захацець зрабіць што‑н. Прачнуўся Віцька. Убачыў, што я сабраўся ў дарогу, узгарэўся праводзіць мяне. Асіпенка. [Хвошч] успомніў маёнтак і быў зноў узгарэўся купіць яго. Лупсякоў.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.); перан. Нечакана ўзнікнуць, пачацца з новай сілай; разгарэцца. Узгарэлася сварка. Узгарэлася вайна. □ Не паспеў Шутаў Запытаць палонных, як на паўднёвым баку ўзгарэўся бой. Мележ. Тая трывога, што нечакана ўзгарэлася ў .. [байцоў] ад нядаўняй перастрэлкі ў тыле, спакваля сціхала. Быкаў.
5. перан. Разм. Раззлавацца, абурыцца. У той дзень яны ўпершыню пасварыліся. Марыя папракнула мужа за яго недарэчныя жарты, і Аляксей Іванавіч узгарэўся. Шашкоў. — Не ўсім з аднаго і таго ж пачынаць... Ды што вы мяне нейкім навічком лічыце, — узгарэўся Андрэй. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)