замыка́цца гл. замкнуцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

замыка́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. замыка́юся замыка́емся
2-я ас. замыка́ешся замыка́ецеся
3-я ас. замыка́ецца замыка́юцца
Прошлы час
м. замыка́ўся замыка́ліся
ж. замыка́лася
н. замыка́лася
Загадны лад
2-я ас. замыка́йся замыка́йцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час замыка́ючыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

замыка́цца несов.

1. (закрываться) запира́ться, замыка́ться;

2. (соединяться концами) замыка́ться;

3. перен. (обособляться) замыка́ться;

4. страд. запира́ться; замыка́ться; см. замыка́ць 1, 2;

◊ з. ў сваёй шкарлу́піне — замыка́ться в свое́й скорлупе́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

замыка́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да замкнуцца.

2. Зал. да замыкаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

замкну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. Зачыніцца (пра замок) або зачыніцца на замок, ключ.

Замок замкнуўся.

З. ў пакоі.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Злучыцца канцамі.

Ланцуг электраправодкі замкнуўся.

Круг замкнуўся (перан.: усё вытлумачылася, стала на свае месцы).

3. перан., у што, у чым і без дап. Адасобіцца, перастаўшы мець зносіны з іншымі.

З. ў сабе.

З. ў сваёй праблеме.

|| незак. замыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; наз. замыка́нне, -я, н.

Кароткае з. (спец.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

замыка́ться возвр., страд. замыка́цца;

◊

замыка́ться в свое́й скорлупе́ замыка́цца ў сваёй шкарлупе́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шкарлу́піна, -ы, мн. -ы, -пін, ж.

1. Цвёрдая абалонка чаго-н. (яйца, арэха і інш.).

2. перан. Тое, што ізалюе, абмяжоўвае магчымасць далейшага дзеяння, развіцця.

Замыкацца ў сваёй шкарлупіне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

запира́ться

1. (на ключ) замыка́цца; (на крючок) зашчапля́цца, зашчэ́плівацца; (затворяться) зачыня́цца;

2. (отрицать провинность) упіра́цца, запіра́цца, не прызнава́цца;

3. страд. замыка́цца; зашчэ́плівацца; зачыня́цца; см. запира́ть.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

скорлупа́ шалупа́йка, -кі ж., шалупі́на, -ны ж., шкарлу́піна, -ны ж.;

скорлупа́ яйца́ шалупа́йка (шкарлу́піна) я́йка;

замыка́ться в свое́й скорлупе́ перен. замыка́цца ў сваёй шкарлу́піне;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

скруці́цца, скручуся, скруцішся, скруціцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Туга звіцца. Вяроўка скруцілася. // Скачацца трубкай, загнуцца, закруціцца з краёў. Бяроста затрашчала, скруцілася, начадзіла пахучым дымам. Шамякін. Павязка за ноч аб’ехала, намокла на дажджы, бінты скруціліся. Мележ.

2. (звычайна са словамі «у клубок», «у абаранак» і пад.). Кладучыся ці лежачы, сагнуцца, скурчыцца. [Змяя] ляжала, скруціўшыся, на пяньку і грэлася на сонейку. Маўр. Хацелася легчы пад гусцейшую елачку, скруціцца ў клубок. Жычка. Максімка зусім скруціўся ў камяк. Чорны.

3. Злучыцца ў выніку скручвання; зліцца. Адна з адной рынуцца [хвалі] ўглыб, як магілу, Там скруцяцца, узнімуцца клубам, дугой. Купала.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сашрубавацца. Гайка скруцілася.

5. Сапсавацца пры зашрубоўванні, адкручванні. Кран скруціўся. // перан. Разм. Змяніцца, перайначыцца. [Нічыпар:] Ай, Міхал, Міхал!.. Ты ўжо вялікім начальнікам быў... І думаў, да скону панаваць будзеш. Ажно бачыш, як усё скруцілася? Кучар.

6. Разм. неадабр. Прапасці, знікнуць. Ад сына, відаць, ужо помачы не чакай: скруціўся з дому, разлайдачыўся, распіўся. Грахоўскі.

7. Разбэсціцца, разлайдачыцца. І пра пшаніцу, і пра гэта я расказаў табе, хоць і ведаў, што ты будзеш хадзіць па пасёлку і ўсім будзеш жаліцца, што твой мужык скруціўся, што ён апошнюю скібку хлеба адбірае ў родных дзяцей і нясе палюбоўніцы. Кудравец. Дырэктар і расшчодрыўся. Думаў, што чалавек будзе жыць, сям’ю глядзець, а ён разбэсціўся, скруціўся... Гроднеў.

8. Разм. неадабр. Уступіць у інтымныя зносіны з кім‑н., сысціся з кім‑н. Жонка [старшыні] так скруцілася з бухгалтарам, што не саромелася замыкацца з ім у калгаснай канцылярыі. Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)