задыхну́цца

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. задыхну́ся задыхнё́мся
2-я ас. задыхне́шся задыхняце́ся
3-я ас. задыхне́цца задыхну́цца
Прошлы час
м. задыхну́ўся задыхну́ліся
ж. задыхну́лася
н. задыхну́лася
Загадны лад
2-я ас. задыхні́ся задыхні́цеся
Дзеепрыслоўе
прош. час задыхну́ўшыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

задыхну́цца сов., прям., перен. задохну́ться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

задыхну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся.

Зак. да задыхацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

задыха́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. Пачаць цяжка і часта дыхаць (ад хвалявання, бегу і пад.).

З. ад хвалявання.

2. Паміраць ад недахопу паветра, ад дыму, удушлівых газаў.

|| зак. задыхну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няцеся́, -ну́цца; -ні́ся.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

задохну́ться сов., прям., перен. задыхну́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

захлыну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. Задыхнуцца ад вады.

З. ў час купання.

2. перан. Перастаць дзейнічаць.

Кулямёт захлынуўся.

Атака праціўніка захлынулася.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пазадыха́цца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.

Задыхнуцца — пра ўсіх, многіх.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

затхну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. Задыхнуцца ад недахопу паветра.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сапсавацца, стаць затхлым ад недахопу паветра (разм.).

Мяса затхнулася.

|| незак. затыха́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Вы́шыкацца ’патроху высыпацца’ (Касп.); ’зрабіцца пустым’ (Грыг.). Гл. шыкаць. Прыклад з Грыгаровіча «…вышыкалісь ракі…» паказвае, відавочна, і на значэнне ’шаптацца, скончыць шаптацца > задыхнуцца, заснуць (аб раках)’; параўн. рус. перешепта́ться, укр. ви́шептатися ’перастаць шавяліцца, задыхнуцца (аб раках)’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

падушы́цца, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -у́шыцца; -у́шымся, -у́шыцеся, -у́шацца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць падушаным, памятым.

Ягады ў кошыку падушыліся.

2. Задыхнуцца — пра ўсіх, многіх (разм.).

Мы там ледзь не падушыліся ад дыму.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)