забры́ць, -ы́ю, -ы́еш, -ы́е; -ы́ты; зак., каго.
Прызнаць годным да вайсковай службы.
◊
Забрыць лоб каму (уст.) — узяць у салдаты.
|| незак. забрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
забры́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
забры́ю |
забры́ем |
| 2-я ас. |
забры́еш |
забры́еце |
| 3-я ас. |
забры́е |
забры́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
забры́ў |
забры́лі |
| ж. |
забры́ла |
| н. |
забры́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
забры́й |
забры́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
забры́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
забры́ць сов., уст. (взять в солдаты) забри́ть;
◊ з. лоб — (каму) забри́ть лоб (кому)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
забры́ць, ‑брыю, ‑брыеш, ‑брые; зак., каго.
Уст. Прызнаць годным да вайсковай службы; забраць у салдаты.
•••
Забрыць лоб каму — тое, што і забрыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
забри́ть сов., уст. забры́ць;
◊
забри́ть лоб забры́ць ло́б.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
забрыва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да забрыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лоб, лба (ілба); мн. лбы (ілбы), ‑оў; м.
Верхняя надвочная частка твару чалавека ці галавы жывёліны. Палкоўнік сядзеў на канапе і выціраў спацелы лоб. Лынькоў. На Максімаў лоб звісалі пасмачкі белых кучаравых валасоў. Асіпенка.
•••
Адкрыты лоб — высокі і круты лоб.
Аж вочы на лоб вылазяць (лезуць); вочы на лоб палезлі гл. вока.
Браць (узяць) у лоб гл. браць.
Забрыць лоб гл. забрыць.
Запісаць на лбе гл. запісаць 1.
З-пад ілба — сярдзіта і недаверліва (глядзець, глянуць).
Ілбом сцяны не праб’еш гл. прабіць.
Лоб у лоб — насустрач адзін аднаму (ісці, сыходзіцца і пад.); тварам у твар. А цяпер трэба ўжо выступаць супроць ворага лоб у лоб. Пестрак.
Медны лоб (пагард.) — вельмі ўпарты, тупы чалавек.
На лбе напісана ў каго гл. напісаны.
Падставіць (свой) лоб гл. падставіць.
Пусціць (сабе) кулю ў лоб гл. пусціць.
У лоб — а) у вайсковай справе — з фронту, франтальным ударам. З атакі ў лоб нічога не выйшла. Гурскі; б) у марской справе — насустрач руху судна; в) залішне прамалінейна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лоб (род. ілба́, (после гласных) лба) м. лоб;
◊ у лоб — в лоб;
л. у л. — лоб в лоб;
з-пад ілба́ — исподло́бья;
ме́дны л. — презр. ме́дный лоб;
на лбе напі́сана — на лбу напи́сано;
хоць у л. страля́й — хоть в лоб стреля́й;
запіса́ць на лбе — записа́ть на лбу;
сутыкну́ць ілба́мі — столкну́ть лба́ми;
забры́ць л. — (каму) забри́ть лоб (кому);
аж во́чы на л. ле́зуць (выла́зяць) — глаза́ на лоб ле́зут;
пусці́ць (сабе́) ку́лю ў лоб — пусти́ть (себе́) пу́лю в лоб;
падста́віць (свой —) л. подста́вить (свой) лоб;
ілбо́м сцяну́ не праб’е́ш — посл. лбом стены́ (сте́ну) не прошибёшь;
заста́ў ду́рня бо́гу малі́цца, дык ён і лоб разаб’е́ — посл. заста́вь дурака́ бо́гу моли́ться — он и лоб расшибёт
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)