жму́рыць, -ру, -рыш, -рыць; незак., што.

Сціскаючы павекі, прыкрываць, прыплюшчваць вочы.

Ж. вочы ад яркага святла.

|| зак. зажму́рыць, -рыш, -рыць; -раны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

жму́рыць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. жму́ру жму́рым
2-я ас. жму́рыш жму́рыце
3-я ас. жму́рыць жму́раць
Прошлы час
м. жму́рыў жму́рылі
ж. жму́рыла
н. жму́рыла
Загадны лад
2-я ас. жму́р жму́рце
Дзеепрыслоўе
цяп. час жму́рачы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

жму́рыць несов. жму́рить, щу́рить

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жму́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак., што.

Сціскаючы павекі, прыкрываць, прыплюшчваць вочы. [Хлопчык] жмурыць вочкі ад святла. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Жму́рыць ’прыплюшчваць вочы’. Рус. жму́рить, укр. жму́рити ’тс’, польск. дыял. żmurzyć, в.-луж. žmrikać ’маргаць’, н.-луж. zmriś ’маргаць, жмурыць’, чэш. žmukati ’жмурыцца ў гульні ў жмуркі’, уст. žmourati ’тс’, славац. žmuriť, славен. žmúriti, žmeriti ’жмурыць’, серб.-харв. жму́рити, жми́рити ’тс’, балг. дыял. жмуря (літ. жумя̀). Прасл. дыял. *žьmuriti ўтворана ў выніку метатэзы з *mьžuriti; параўн. мігаць, рус. мгновение, смежить (очи). Метатэза магла адбывацца пад уздзеяннем народна-этымалагічнага збліжэння з коранем *žьm‑ ’сціскваць’ (гл. жаць 2). Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 295; Фасмер, 2, 60; Міклашыч, 208; Брандт, РФВ, 23, 1, 87; Аппель, РФВ, 4, 3, 65; Махэк₂, 730; Скок, 2, 420; Праабражэнскі, 1, 235; Мартынаў–Міхневіч, Маладосць, 1970, 8, 142. Ва ўкр. мружити, польск. mrużyć сувязь з маргаць, а не перастаноўка r — ż, на што ўказваюць апошнія (Брукнер, 346).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зажму́рыць гл. жмурыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

жму́рить несов. жму́рыць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

щу́рить несов. жму́рыць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пажму́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.

Жмурыць некаторы час.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

замру́жваць

‘жмурыць (вочы)’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. замру́жваю замру́жваем
2-я ас. замру́жваеш замру́жваеце
3-я ас. замру́жвае замру́жваюць
Прошлы час
м. замру́жваў замру́жвалі
ж. замру́жвала
н. замру́жвала
Загадны лад
2-я ас. замру́жвай замру́жвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час замру́жваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)