Жмур ’бурбалка’ (КСТ). Укр. жму́ри мн. л. ’зыб, бурбалкі’. Даль фіксуе жмуркі ’вочы’, паколькі вочы могуць вызначацца рознымі назвамі круглых выпуклых прадметаў (вульг. шары, банькі; глаза < круглыя каменьчыкі), магчыма, і тут зварот: жмуры ’вочы’ (якія жмурацца) > ’бурбалкі’. Іншы ход: жмурыць > ’моршчыць’ — ’зыб’. Абодва тлумачэнні патрабуюць выяснення прамежкавых ступеней.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жму́рыць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
жму́ру |
жму́рым |
| 2-я ас. |
жму́рыш |
жму́рыце |
| 3-я ас. |
жму́рыць |
жму́раць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
жму́рыў |
жму́рылі |
| ж. |
жму́рыла |
| н. |
жму́рыла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
жму́р |
жму́рце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
жму́рачы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
сы́шчыцкі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да сышчыка, уласцівы сышчыку або належыць яму. Яны [лістоўкі] не тут, яны далёка, і як вачэй, панок, ні жмур, не знойдзе сышчыцкае вока яго [Данілы] лістовак і брашур. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)