жа́хаць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
жа́хаю |
жа́хаем |
| 2-я ас. |
жа́хаеш |
жа́хаеце |
| 3-я ас. |
жа́хае |
жа́хаюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
жа́хаў |
жа́халі |
| ж. |
жа́хала |
| н. |
жа́хала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
жа́хай |
жа́хайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
жа́хаючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
dzsl2013,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
жаха́ць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
жаха́ю |
жаха́ем |
| 2-я ас. |
жаха́еш |
жаха́еце |
| 3-я ас. |
жаха́е |
жаха́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
жаха́ў |
жаха́лі |
| ж. |
жаха́ла |
| н. |
жаха́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
жаха́й |
жаха́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
жаха́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
жа́хаць несов., прост. (бить, ударять) жа́хать, ба́хать, ба́цать
жаха́ць несов. ужаса́ть; пуга́ть; см. жахну́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жа́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да жа́хнуць.
жаха́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да жахну́ць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жахну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; зак.
1. каго. Моцна спалохаць, выклікаць жах.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выбухнуць, успыхнуць, бліснуць (пра маланку, полымя і пад.).
|| незак. жаха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жа́хать несов., прост. жа́хаць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шара́хать несов.
1. (ударять, стрелять) разг. сту́каць, тра́хаць, шара́хаць, жа́хаць;
2. см. шара́хаться;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жах 1, ‑у, м.
1. Моцны страх да знямення. Хрысціна знямела ад жаху. Васілевіч. Дзяўчына ўпершыню ўгледзела смерць. Яе ахапіў такі жах, што яна хацела крыкнуць, але не магла. Гурскі.
2. звычайна чаго. Трагічнасць, бязвыхаднасць. — Яшчэ душа адплатаю гарыць — Ні смерці жах, ні чорны цень магілы Агонь душы не здольны пагасіць. Бачыла. // звычайна мн. (жа́хі, ‑аў). Трагічная з’ява, страшнае здарэнне. Жахі вайны. □ За тыя дні, пакуль .. [Рыгора] не выклікалі на допыт, ён наслухаўся гэтакіх жахаў, што валасы дыбка станавіліся. Сабаленка.
3. у знач. вык. Жахліва (у 2 знач.), страшна (пра тое, што непрыемна здзіўляе). — Што я ўбачыў дома — гэта жах. .. [Маці] ледзьве стаіць на нагах і нічога не бачыць. Чорны.
4. у знач. прысл. Разм. Вельмі, незвычайна. — Як хочаце, дзяўчаткі, а я — дахаты. Не абедала яшчэ, есці хачу — жах! — адказала .. [Марынка]. Хадкевіч. / Са словамі «як», «які»: жах як, жах які. Жах як далёка. // У спалучэнні са словам «колькі» азначае: вельмі многа. Жах колькі снегу.
•••
Даць жаху гл. даць.
жах 2, выкл.
1. Ужываецца як гукаперайманне для абазначэння шорхання, удару і пад. На шырокім прасторы светла-жоўтага жытняга поля чуваць шорханне. — Жых-жах, жых-жах, — гутараць сярпы з цвёрдымі сцёбламі. Бядуля.
2. у знач. вык. Разм. Ужываецца ў значэнні дзеяслова жа́хнуць, жа́хнуцца і жа́хаць, жа́хацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)