жале́ть несов., в разн. знач. шкадава́ць;
жале́ть о поте́рянном вре́мени шкадава́ць стра́чанага ча́су;
◊
(рабо́тать) не жале́я сил (працава́ць) не шкаду́ючы сіл.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шкадава́ць несов.
1. (чаго) жале́ть;
ш. хле́ба — жале́ть хле́ба;
2. (каго) жале́ть;
ш. сірату́ — жале́ть сироту́;
3. (чаго, аб чым, с союзом што) жале́ть (о чём, с союзом что), сожале́ть (о чём, с союзом что);
ён ~ва́ў, што по́зна ажані́ўся — он жале́л (сожале́л), что по́здно жени́лся;
ён ~ва́ў, што не пайшо́ў у тэа́тр — он жале́л, что не пошёл в теа́тр;
4. (каго, што) жале́ть, бере́чь; щади́ть;
ш. каня́ — жале́ть (бере́чь, щади́ть) ло́шадь;
ш. здаро́ўе — жале́ть (бере́чь, щади́ть) здоро́вье;
5. (каго, што) жале́ть, люби́ть;
6. с инф., переводится безл. конструкцией со словами жалко, жаль;
я ~ду́ю сячы́ гэ́ту бяро́зу — мне жа́лко (жаль) руби́ть э́ту берёзу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скорбе́ть несов. смуткава́ць; (сокрушаться) бедава́ць; (тосковать) тужы́ць; (печалиться) журы́цца; (жалеть) шкадава́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
се́товать несов.
1. (роптать, жаловаться) нарака́ць, ска́рдзіцца;
2. (жалеть о чём-л.) шкадава́ць, бедава́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Жа́лець ’тлець’ (Янк. I; брагін., З нар. сл., 156; жыт., Мат. Гом.), ужале́ць, ужале́цца, ужа́ліцца ’упрэць, добра зварыцца’ (Юрч., Бяльк., Жд. 1; беш., Нар. сл., 97; полац., Вусн. інф. А. Я. Баханькова). Рус. сімб. жа́леть ’награвацца, брадзіць’, укр. бук. жа́літи ’псавацца (пра харчовыя прадукты)’. Параўн. жаліць ’пячы (пра крапіву)’. Памор. żaləc ’гарэць, тлець’, н.-луж. žalny ’палымнеючы, гарачы’. Выгонная (Бел.-польск. ізал., 22–27) упершыню звярнула ўвагу на гэтыя суадносіны, указвае на сувязь жалець ’тлець’ са ст.-польск. żal ’гарэнне’ і словамі тыпу жальня (гл.), жальнік ’могілкі’. Жаль (гл.) і пад. адносяцца да і.-е. *gu̯el‑ ’калоць’, ’боль, мука, смерць’; значэнне ’гарэць’ у яго і.-е. паралелях амаль не прадстаўлена (толькі лат. dzel̃t). Таму жа́лець ’тлець’, відаць, суадносіцца з жар (гл.); і.-е. коранем *gu̯her‑ (Покарны, 1, 495) і *gu̯hel‑. Супрун, Зб. Геаргіеву, 268–272; Куркіна, Этимология, 1981, 164; Бернштэйн, Чередования, 12; Пятлёва, Этимология, 1973, 44–47. Гл. жу́ляць, жу́раць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
щади́ть несов.
1. (только с отрицанием — не давать пощады) не дава́ць лі́тасці (каму, чаму); (жалеть) шкадава́ць (каго, што); (миловать) мі́лаваць (каго, што); лі́таваць (каго, што), лі́тавацца (над кім, над чым);
не щади́ть никого́ не дава́ць лі́тасці ніко́му (не шкадава́ць ніко́га);
судьба́ его́ щади́ла лёс яго мі́лаваў (лі́таваў), лёс над ім лі́таваўся;
2. (беречь) берагчы́, ашчаджа́ць; (жалеть) шкадава́ць (каго, што, чаго); (относиться бережно, заботливо) шанава́ць;
щади́ть здоро́вье берагчы́ (шанава́ць) здаро́ўе;
не щадя́ сил не шкаду́ючы (не ашчаджа́ючы) сіл;
щади́ть самолю́бие берагчы́ самалю́бства;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кра́ска ж.
1. фа́рба, -бы ж.;
акваре́льные кра́ски акварэ́льныя фа́рбы;
ма́сляные кра́ски ма́сленыя (але́йныя) фа́рбы;
2. прям., перен. (тон, цвет) фа́рба, -бы ж.; ко́лер, -ру м.;
я́ркие кра́ски зака́та я́ркія фа́рбы (ко́леры) за́хаду со́нца;
3. (румянец) чы́рвань, -ні ж.;
от стыда́ кра́ска бро́силась ему́ в лицо́ ад со́раму чы́рвань кі́нулася яму́ ў твар;
◊
не жале́ть кра́сок не шкадава́ць фа́рбаў;
сгуща́ть кра́ски згушча́ць фа́рбы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
не́чегоI мест. няма́ чаго́; не́чага; (дат. няма́ чаму́, не́чаму, твор. няма́ чым, не́чым, пред. няма́ аб чым, не аб чым); (прошедшее время) не было́ чаго́ (не было́ чаму́ і гэ́так дале́й); (будущее время) не бу́дзе чаго́ (не бу́дзе чаму́ і гэ́так дале́й);
не́чем похва́статься няма́ чым (не́чым) пахвалі́цца;
не́чему удивля́ться няма́ з чаго́ дзіві́цца;
не́ о чем жале́ть няма́ аб чым (няма́ чаго́) шкадава́ць;
не́чего чита́ть няма́ чаго́ (не́чага) чыта́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)