Трын-дын-ду́лі — прыпеўка: Трын‑дын‑ду́лі, / Сыдыць заяц у цыбулі (іван., Дзіц. фальклор, 146). Гукаперайманне (імітуе званок?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ду́ля
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ду́ля |
ду́лі |
| Р. |
ду́лі |
ду́ль |
| Д. |
ду́лі |
ду́лям |
| В. |
ду́лю |
ду́лі |
| Т. |
ду́ляй
ду́ляю |
ду́лямі |
| М. |
ду́лі |
ду́лях |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ду́ць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ду́ю |
ду́ем |
| 2-я ас. |
ду́еш |
ду́еце |
| 3-я ас. |
ду́е |
ду́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ду́ў |
ду́лі |
| ж. |
ду́ла |
| н. |
ду́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ду́й |
ду́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ду́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
камаса́цыя, ‑і, ж.
Гіст. Аб’яднаяне некалькіх дробных зямельных надзелаў сялян у адно цэлае з мэтай ліквідацыі цераспалосіцы. На гэтай роўнядзі сям-там тырчалі, як дулі на талерцы, хутары, каторыя яшчэ з часоў сталыпіншчыны, а каторыя — вынік камасацыі. Сабаленка. Пачалася камасацыя, перадзел зямлі. Дуброўскі.
[Ням. Kommassation.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ду́ля, ‑і, ж.
1. Летні сорт ігруш з вялікімі і салодкімі пладамі.
2. Плод гэтай ігрушы. На грушы каля ганку Вісяць цяжкія дулі. Калачынскі.
3. Разм. груб. Кукіш, фіга. [Халуста] паказаў Настулі кулак, а яна яму дулю, і гутарка на гэтым кончылася. Чарнышэвіч.
•••
Даць (паднесці, паказаць) дулю гл. даць.
Дулю з’есці гл. з’есці.
Дулю табе (яму, ім і пад.) пад нос — лаянкавы выраз для катэгарычнага аднаўлення або нязгоды.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)