Дуды́

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы

мн.
Н. Дуды́
Р. Дудо́ў
Д. Дуда́м
В. Дуды́
Т. Дуда́мі
М. Дуда́х

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Ду́ды

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы

мн.
Н. Ду́ды
Р. Ду́д
Ду́даў
Д. Ду́дам
В. Ду́ды
Т. Ду́дамі
М. Ду́дах

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Ду́ды ’падман’ (Нас.). Гл. дуда́.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дуда́

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. дуда́ ду́ды
дуды́
Р. дуды́ ду́д
Д. дудзе́ ду́дам
В. дуду́ ду́ды
дуды́
Т. дудо́й
дудо́ю		 ду́дамі
М. дудзе́ ду́дах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

дуда́, -ы́, ДМ дудзе́, мн. ду́ды і (з ліч. 2, 3, 4) дуды́, дуд, ж.

Беларускі духавы народны музычны інструмент з дзвюх і больш трубак, устаўленых у скураны мяшок, які надзімаецца праз трубку.

Іграць на дудзе.

Араць — не ў дуду іграць (з нар.).

◊

Дзьмуць у сваю дуду (разм., неадабр.) — настойваць на сваім.

І дуды вобземлю (разм.) — аб канчатковай развязцы чаго-н.

|| прым. ду́дачны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Дуда́

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. Дуда́
Р. Дуды́
Д. Дудзе́
В. Дуду́
Т. Дудо́й
Дудо́ю
М. Дудзе́

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

во́бземлю нареч. о́земь;

◊ і ду́ды в. — и де́ло с концо́м

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дуда́, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

Народны духавы музычны інструмент з дзвюх і больш трубак, устаўленых у скураны мяшок або пузыр, які надзімаецца праз трубку; валынка. Іграць на дудзе. □ Без музыкі, без дуды ходзяць ногі не туды. З нар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наспе́ць, ‑ее; зак.

1. Стаць, зрабіцца спелым, паспець. Прыйшло лета залатое, Поўны колас наш паспеў. Русак. // Напоўніцца гноем (пра нарыў).

2. перан. Развіўшыся, стаць надзённым, патрэбным. Неабходнасць у шырокай прапагандзе ідэй аховы прыроды паспела. «Звязда». // З’явіцца, узнікнуць. [Дзед:] — Ну, расказвай! кажы смела, Мой музыка малады: Што ў цябе там зноў паспела? Можа песня для дуды? Колас.

3. перан. Надысці, настаць. Наспела рэвалюцыйная сітуацыя. □ [Мельнікаў:] — Хацеў .. [Лугавец] і сам з намі прыехаць, ды раптам паспелі неадкладныя справы. Краўчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Дуда́ ’дуда, дудка’ (БРС, Нас., Касп., Шат., Сл. паўн.-зах.). *Duda, *dudъka вядома ва ўсіх слав. мовах (агляд форм гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 146) і з’яўляецца старым утварэннем гукапераймальнага характару. Сюды адносяцца і дзеясловы *dudati, *dudeti (у тым ліку і бел. дудзець), *duditi (параўн. і бел. дудзіць), якія маюць прасл. характар (гл. у Трубачова, там жа, 147). Таксама прасл. словам можна лічыць і *dudarь (параўн. і бел. дуда́р). Магчыма, сюды адносіцца і бел. ду́ды ’жарты, падман’ (Нас.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)