до́лата

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. до́лата до́латы
Р. до́лата до́латаў
Д. до́лату до́латам
В. до́лата до́латы
Т. до́латам до́латамі
М. до́лаце до́латах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

до́лата, -а, М -лаце, мн. -ы, -аў, н.

1. Сталярны інструмент для выдзёўбвання дзірак, пазоў і пад.

2. Інструмент, які ўжываецца пры бурэнні горных парод.

|| прым. до́латавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

до́лата ср.

1. долото́, стаме́ска ж.;

2. тех. долото́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

до́лата, ‑а, М ‑лаце, н.

1. Цяслярскі і сталярны інструмент для выдзёўбвання дзірак, пазоў і пад. Антон узяў долата і прадзёўб пару дзірак .. для спіц. Пальчэўскі.

2. Інструмент для бурэння горных народ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

До́лата ’долата’ (БРС). Рус. долото́, укр. долото́, чэш. dláto, польск. dłuto, балг. длато́. Зыходным для гэтых форм з’яўляецца прасл. *dolbto (гл. Трубачоў, Эт. сл., 5, 60), якое лічыцца больш старым, чым *delbto (балг. длето́, серб.-харв. дле́то, чэш. dletko; гл. Трубачоў, Эт. сл., 4, 205). Параўн. ст.-прус. dalptan ’прабойнік’. Утварэнне з суфіксам *‑to ад асновы *dolb‑, якая мае іменны вакалізм ‑o‑. Формы тыпу *delb‑ лічацца другаснымі. У аснове ляжыць *delb‑: *dьlb‑: *dolb‑ ’дзяўбці’. Гл. яшчэ Фасмер, 1, 526; Траўтман, 54; Бернекер, 1, 183.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зубі́ла, -а, мн. -ы, -біл і -аў, н.

Ручны інструмент, род долата для апрацоўкі металу і каменю.

|| прым. зубі́льны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

долото́ техн. до́лата, -та ср.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

скарпе́ль, ‑я, м.

Спец. Каменячосны разец, долата.

[Іт. scarpello.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пазаві́к, ‑а, м.

Інструмент у выглядзе долата, якім робяць пазы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зубі́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да зубіла. Зубільнае лязо. Зубільнае долата.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)