дзе́цца, дзе́нуся, дзе́нешся, дзе́нецца; дзе́нься; зак. (разм.).
1. Знікнуць, прапасці.
Куды ён дзеўся? Нікуды ён не дзенецца.
2. Знайсці сабе месца, прытулак.
У незнаёмым горадзе не ведаеш, куды д. нанач.
|| незак. дзява́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Куды ж мне д.? Кудысьці кнігі з паліцы дзяваюцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзе́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
дзе́нуся |
дзе́немся |
| 2-я ас. |
дзе́нешся |
дзе́нецеся |
| 3-я ас. |
дзе́нецца |
дзе́нуцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
дзе́ўся |
дзе́ліся |
| ж. |
дзе́лася |
| н. |
дзе́лася |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
дзе́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
дзе́цца сов., разг. дева́ться, де́ться; (затеряться — ещё) задева́ться;
няма́ дзе дз. — не́куда дева́ться (де́ться);
не́дзе дзе́лася кні́га — куда́-то дева́лась (де́лась, задева́лась) кни́га
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дзе́цца, дзенуся, дзенешся, дзенецца; заг. дзенься; зак. (ужываецца з прысл. «дзе», «нідзе», «куды», «нікуды», «некуды», часта з адмоўем).
Разм.
1. Знікнуць, прапасці. Учора, як разыходзіліся ад пакгаўза, не заўважыў Міколка сярод людзей, куды дзеўся яго стары таварыш. Лынькоў. Як загледзішся на такія малюнкі вясны, дык сон немаведама куды і дзенецца, усё роўна як у ваду кане. Кулакоўскі. // Схавацца ад каго‑, чаго‑н. — Нашто вас пільнаваць, і так нікуды не дзенецеся. Чорны. Ад праўды нікуды не дзенешся. Прыказка. // перан. Быць вымушаным зрабіць што‑н., не адмовіцца, не выкруціцца. — Мне здаецца, князь не захоча парадніцца з такім галадранцам, як Юрага, — выказаў меркаванне дзядзька Восіп. — Нідзе не дзенецца, — прамовіў Парфімовіч. С. Александровіч. — А калі ты папаўся — раскажы, што ведаеш. Усё адно нідзе дзенешся. Баранавых.
2. Знайсці сабе месца, прытулак і пад. — Не ведаючы, куды дзецца нанач у незнаёмым цяпер і разбітым горадзе, я рашыў пераначаваць на тэрыторыі завода: усё ж такі гэта сваё прадпрыемства. Гурскі.
•••
Не ведаць, куды (дзе) дзецца гл. ведаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзява́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (разм.).
1. незак.; гл. дзецца.
2. зак. (толькі прош.). Знікнуць, прапасці невядома куды.
Куды дзяваўся мой партфель?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
подева́ться дзе́цца, мног. падзява́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
деться в разн. знач. дзе́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
задева́тьсяII сов. (заверяться) прост. дзе́цца, падзе́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спра́сціся, ‑дзецца; спрадуцца; пр. спраўся, спралася; зак.
Стаць спрадзеным. Кудзеля спрадзецца пазней.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дева́ться
1. сов. дзе́цца, падзе́цца;
2. несов. дзява́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)