Дані́ла

назоўнік, уласны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. Дані́ла Дані́лы
Р. Дані́лы Дані́лаў
Д. Дані́лу Дані́лам
В. Дані́лу Дані́лаў
Т. Дані́лам Дані́ламі
М. Дані́ле Дані́лах

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

прымарне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Трохі змарнець, знясілець. Прымарнеў Даніла за гэтыя часы: шчокі ўпалі, падбародак станчэў. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дзьму́ты, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і выдзіманы. Пан Даніла сустрэў.. [маладога], седзячы за сталом, на якім стаяў дзьмуты зялёны штоф. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кало́чак, ‑чка, м.

Памянш.-ласк. да калок; невялікі калок. Даніла адаткнуў калочак з дна каша, высыпаў у торбу рыбу. Капыловіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

натвары́ць, ‑твару, ‑творыш, ‑творыць; зак., што і чаго.

Нарабіць чаго‑н. непажаданага, дрэннага, заганнага. — Што ты.. натварыў! — не адказваючы на прывітанне, накінулася Насця на хлопца. Мележ. Здаецца, што ўсе людзі глядзяць на мяне, нават паказваюць пальцамі, быццам ведаюць, чаго я ўчора натварыў. Сабаленка. Даніла, мілы мой Даніла! Ох, натварыў сабе ты бед! Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зачу́ць, ‑чую, ‑чуеш, ‑чуе; зак., каго-што.

Абл. Пачуць. На золку Даніла выйшаў на двор і зачуў: як быццам грукаюць капыты на вуліцы. Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

увагрэ́цца, увагрэюся, увагрэешся, увагрэецца; пр. увагрэўся, ‑грэлася; зак.

Тое, што і угрэцца. — Чаго там мокнеш, швагер? — .. гукнуў яго Даніла. — Увагрэўся, то і прастыць нядоўга. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

замарачэ́нне, ‑я, н.

Разм. Зацямненне свядомасці; замарока. Даніла .. ў цяжкім замарачэнні не стрымаў сябе, упікнуў Улляну. Кулакоўскі. Усяго шэсць глыткоў, і соннае замарачэнне бясследна знікае. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трасу́ха, ‑і, ДМ ‑сусе, ж.

Абл. Ліхаманка. І тут раптам Даніла ўсхапіўся з ложка. Ён увесь дрыжаў, яго калаціла трасуха. Каліна.

•••

Полька-трасуха — беларускі народны танец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́лажыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; зак., што.

Тое, што і выкласці. [Мужчыны] вылажылі з лодкі на мост і занеслі на бераг усю сваю гаспадарку. Брыль. Даніла вылажыў свой план. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)