гры́б
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
гры́б |
грыбы́ |
| Р. |
гры́ба |
грыбо́ў |
| Д. |
гры́бу |
грыба́м |
| В. |
гры́б |
грыбы́ |
| Т. |
гры́бам |
грыба́мі |
| М. |
гры́бе |
грыба́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
грыб, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.
Асаблівы арганізм, які спалучае прыкметы раслін і жывёл, звычайна размнажаецца спорамі.
Ядавіты г.
Воўчыя грыбы.
○
Чайны грыб — плеўка з мікраарганізмаў на паверхні салодкага чайнага раствору.
|| памянш. грыбо́к, -бка́, мн. -бкі́, -бко́ў, м.
|| прым. грыбны́, -а́я, -о́е.
Грыбная пара.
Г. дождж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
грыб м. гриб;
○ ча́йны г. — ча́йный гриб;
бе́лы г. — бе́лый гриб;
паразі́тныя ~бы́ — паразити́ческие грибы́;
◊ стары́ г. — ста́рый хрыч;
расці́ як ~бы́ пасля́ дажджу́ — расти́ как грибы́ по́сле дождя́;
снег на куццю́ — ~бы́ на ле́та — погов. снег в соче́льник — грибы́ ле́том
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
грыб, ‑а; мн. грыбы, ‑оў; м.
1. Ніжэйшая бесхларафільная расліна ў выглядзе шапачкі на ножцы. Збіраць грыбы. Марынаваць грыбы. Ядомы грыб. Ядавіты грыб. □ Я люблю хадзіць між хвой, Цешыцца грыбамі. Свірка. На кожным кроку на вочы трапляюць грыбы баравікі, маслякі, бабкі. В. Вольскі. // Цвёрдая нарасць на дрэве; губа, чага. Бярозавы грыб. // перан. Пра тое, што мае форму грыба. Атамны грыб.
2. Ніжэйшы бесхларафільны раслінны мікраарганізм, які выклікае браджэнне, гніенне. Плесневыя грыбы-пеніцылы ідуць на выраб антыбіётыкаў.
3. (звычайна ў спалучэнні са словам «стары»). Разм. пагард. Пра старога чалавека. — Дык навошта я ім там, стары грыб, цяпер спатрэбіўся. Васілевіч.
4. звычайна мн. (грыбы́, ‑оў). Разм. пагард. Губы. Развесіў грыбы.
•••
Воўчыя грыбы — агульная назва неядомых грыбоў.
Паразітныя грыбы — грыбы, якія ў якасці крыніцы жыўлення выкарыстоўваюць жывыя тканкі розных арганізмаў.
Чайны грыб — слізістая плеўка, якая ўтвараецца з мікраарганізмаў і расце на паверхні салодкага чайнага раствору.
Расці як грыбы пасля дажджу гл. расці.
Як грыбоў пасля дажджу — многа каго‑, чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Грыб ’грыб’. Рус. гриб, укр. гриб, польск. grzyb, чэш. hřib, балг. гриб. Прасл. *gribъ ’тс’. Паходжанне слова не вельмі яснае, шмат гіпотэз (агляд у Трубачова, Эт. сл., 7, 127–128). Верагоднай здаецца версія, паводле якой *gribъ < *gribati < *grebti: у аснове данай назвы ляжыць падабенства грыба да кучкі зямлі, якую нагарнулі; Трубачоў, там жа, 127. Гл. яшчэ Якабсон, Word, 8, 1952, 387; далей Фасмер, 1, 457–458.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бараві́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
Высокакаштоўны ядомы грыб з карычневай шапкай і белай тоўстай ножкай; белы грыб.
Кошык баравікоў.
Заечы б.
|| прым. баравіко́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чырвонагало́вы, -ая, -ае.
3 чырвонай галавой, галоўкай.
Ч. дзяцел.
Ч. грыб.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тру́фель, -я, мн. -і, -яў, м.
1. Клубнепадобны падземны грыб, які выкарыстоўваецца ў якасці прыправы да страў.
2. Гатунак шакаладных цукерак, якія сваёй формай падобныя на гэты грыб.
|| прым. тру́фельны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гнаяво́з
‘грыб’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
гнаяво́з |
гнаяво́зы |
| Р. |
гнаяво́за |
гнаяво́заў |
| Д. |
гнаяво́зу |
гнаяво́зам |
| В. |
гнаяво́з |
гнаяво́зы |
| Т. |
гнаяво́зам |
гнаяво́замі |
| М. |
гнаяво́зе |
гнаяво́зах |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
падасі́навік, -а, мн. -і, -аў, м.
Ядомы грыб з чырванавата-жоўтай шапкай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)