го́рдзіеў, -ева.

У выразе: гордзіеў вузел гл. вузел¹.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

го́рдзіеў

прыметнік, прыналежны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. го́рдзіеў го́рдзіева го́рдзіева го́рдзіевы
Р. го́рдзіевага го́рдзіевай
го́рдзіевае		 го́рдзіевага го́рдзіевых
Д. го́рдзіеваму го́рдзіевай го́рдзіеваму го́рдзіевым
В. го́рдзіеў (неадуш.)
го́рдзіевага (адуш.)		 го́рдзіеву го́рдзіева го́рдзіевы (неадуш.)
го́рдзіевых (адуш.)
Т. го́рдзіевым го́рдзіевай
го́рдзіеваю		 го́рдзіевым го́рдзіевымі
М. го́рдзіевым го́рдзіевай го́рдзіевым го́рдзіевых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

го́рдзіеў

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. го́рдзіеў го́рдзіева го́рдзіева го́рдзіевы
Р. го́рдзіевага го́рдзіевай
го́рдзіевае		 го́рдзіевага го́рдзіевых
Д. го́рдзіеваму го́рдзіевай го́рдзіеваму го́рдзіевым
В. го́рдзіеў (неадуш.)
го́рдзіевага (адуш.)		 го́рдзіеву го́рдзіева го́рдзіевы (неадуш.)
го́рдзіевых (адуш.)
Т. го́рдзіевым го́рдзіевай
го́рдзіеваю		 го́рдзіевым го́рдзіевымі
М. го́рдзіевым го́рдзіевай го́рдзіевым го́рдзіевых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

го́рдзіеў: г. ву́зел го́рдиев у́зел

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

го́рдзіеў, ‑ева.

У выразе: гордзіеў вузел гл. вузел.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

го́рдиев / го́рдиев у́зел го́рдзіеў ву́зел.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ву́зел¹, -зла́, мн. -злы́, -зло́ў, м.

1. Месца, дзе звязаны канцы чаго-н. або зацягнута пятля на чым-н.

Завязаць в. або вузлом.

В. на канаце.

Хусцінка на шыі завязана ў в.

Марскі в. (асобы спосаб завязвання тросаў у маракоў).

2. Месца перакрыжавання, стыку чаго-н. і пад. (ліній, магістралей, валокнаў і пад.).

Чыгуначны в.

В. дарог.

Тэлеграфны в.

Нервовы в.

В. супярэчнасцей (перан.).

3. Частка механізма або тэхнічнае ўстройства, якія ўяўляюць сабой складанае злучэнне дэталей, асобных частак (спец.).

Зборка вузлоў.

Санітарныя вузлы ў кватэрах (каналізацыя, водаправод і пад.).

4. Тое, што і клунак.

Звязаць рэчы ў в.

◊

Гордзіеў вузел (кніжн.) — пра заблытаныя абставіны, справы [па імені цара Гордзія, што завязаў вузел, які быў рассечаны Аляксандрам Македонскім].

Рассячы гордзіеў вузел (смела вырашыць цяжкае пытанне).

|| памянш. вузе́льчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 і 4 знач.).

|| прым. вузлавы́, -а́я, -о́е (да 1—3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

у́зел​I

1. (на верёвке и т. п.) ву́зел, -зла́ м.;

завяза́ть узло́м завяза́ць вузло́м;

2. (свёрток) клу́нак, -нка м.;

связа́ть ве́щи в у́зел звяза́ць рэ́чы ў клу́нак;

3. в др. знач. ву́зел, -зла́ м.;

железнодоро́жный у́зел перен. чыгу́начны ву́зел;

почто́во-телегра́фный у́зел пашто́ва-тэлегра́фны ву́зел;

у́зел оборо́ны воен. ву́зел абаро́ны;

◊

го́рдиев у́зел го́рдзіеў ву́зел;

у́зел противоре́чий ву́зел супярэ́чнасцей;

разруби́ть (рассе́чь) го́рдиев у́зел рассячы́ го́рдзіеў ву́зел.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ву́зел ​1, ‑зла, м.

1. Месца, дзе звязаны канцы чаго‑н. або зацягнута пятля на чым‑н. Гальштук быў новы, бліскучы і слізкі, і вузел атрымліваўся то вялікі, то малы, то крывы. Шыцік.

2. перан. Складанае спляценне якіх‑н. падзей, збег акалічнасцей. Вузел супярэчнасцей. Драматычны вузел п’есы. □ [Галена:] — Вы, здаецца, усе таксама ўблытаны ў гэтым вузле. Чорны.

3. Месца перакрыжавання, стыку чаго‑н. Чыгуначны вузел. □ Відно было з другога паверха, як у адным месцы сыходзяцца ў вузел палявыя дарогі. Чорны.

4. Сукупнасць размешчаных побач збудаванняў, машын, механізмаў і пад., звязаных паміж сабой. Энергетычны вузел. Радыётрансляцыйны вузел. Вузел абароны. // Частка машын, механізмаў, якая з’яўляецца злучэннем больш простых дэталей. Вузлы аўтамашыны.

5. Патоўшчаная частка сцябла з парасткамі або лісцямі. Лісцявы вузел.

6. Від прычоскі з доўгіх валасоў, закручаных на патыліцы. Аня Папова, трымаючы ў зубах шпількі, стаяла перад люстэркам і заколвала на патыліцы цяжкі вузел кос. Васілевіч.

7. Скапленне нервовых клетак. Нервовы вузел. // Патаўшчэнне сасудаў; бугорчык на скуры. Вузлы жыл.

8. Тое, што і клунак. Гаспадыня сама выбрала ўсё найлепшае, навязала ў настольнік даволі вялікі вузел, прыладзіла яго сабе на плечы. Шамякін.

•••

Марскі вузел — агульная назва рознага віду петляў і спосабаў звязвання тросаў.

Мёртвы вузел — асобы спосаб звязвання вяровак.

Санітарны вузел — памяшканні, абсталяваныя для санітарна-гігіенічных мэт (ванная, пральня, прыбіральня і пад.).

Гордзіеў вузел — пра заблытаныя абставіны, справы.

Рассячы гордзіеў вузел гл. рассячы.

ву́зел ​2, ‑зла, м.

Мера скорасці ходу суднаў, роўная 1,852 км у гадзіну.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ву́зел I (род. вузла́) м., в разн. знач. у́зел;

завяза́ць вузло́м — завяза́ть узло́м;

чыгу́начны в. — железнодоро́жный у́зел;

пашто́ва-тэлегра́фны в. — почто́во-телегра́фный у́зел;

в. абаро́ны — воен. у́зел оборо́ны;

в. супярэ́чнасцей — у́зел противоре́чий;

○ марскі́ в. — морско́й у́зел;

мёртвы в. — спец. мёртвый у́зел;

саніта́рны в. — санита́рный у́зел;

◊ го́рдзіеў в. — го́рдиев у́зел

ву́зел II (род. вузла́) м., мор. у́зел

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)