го́ран, -рна, мн. -рны, -рнаў, м.
1. Кавальская печ з мяхамі і паддувалам для награвання і пераплаўкі металаў ці печ для абпальвання керамічных вырабаў.
2. Ніжняя частка доменнай печы, дзе згарае паліва.
|| прым. гарнавы́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
го́ран, -рна м.
1. тех. горн, горни́ло ср.;
2. перен. горни́ло ср.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
го́ран, ‑рна, м.
1. Кавальская печ для награвання металу, забяспечаная мяхамі і паддувалам. У кузні было горача. Ярка палала вуголле. У горне ляжаў прадаўгаваты кавалак распаленага дабяла жалеза, ад яго з лёгкім трэскам разляталіся ў бакі блакітныя іскры. Курто. // Спецыяльная печ для абпальвання керамічных вырабаў.
2. перан.; чаго. Цяжкасці, выпрабаванне якія загартоўваюць, робяць стойкім каго‑, што‑н. Паэзія М. Танка.. вытрымала суровыя выпрабаванні, прайшла сапраўдную загартоўку ў горне жыцця. Шкраба.
3. Ніжняя частка доменнай печы, дзе згарае паліва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Го́ран, гарно́ ’горан’ (БРС, Нас., Шат., Касп., Сл. паўн.-зах.). Рус. горн, го́рон, укр. горно́, го́рен, горн. Далей сюды адносяцца польск. garnek, чэш. hrnek ’гаршчок’ і г. д. Роднаснымі з’яўляюцца лац. fornus ’печ’, ст.-інд. ghṛṇá‑ ’жар’. І.‑е. *guhr̥no‑ (да дзеяслова *guher‑ ’гарэць’). Гл. Фасмер, 1, 442; вельмі падрабязна Трубачоў, Эт. сл., 7, 210–211.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гарнавы́, -а́я, -о́е.
1. гл. горан.
2. у знач. наз. гарнавы́, -о́га, мн. -ы́я, -ы́х, м. Рабочы пры горне.
Г. доменнай печы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
горнI (кузнечный) го́ран, -рна м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Гарно́, горно́ ’горан’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. го́ран.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
горни́ло ср., уст., прям., перен. го́ран, -рна м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гарні́ла, ‑а, н.
1. Уст. Тое, што і горан (у 1 знач.).
2. Тое, што і горан (у 2 знач.). Бальшавіцкая партыя прайшла праз гарніла першай рускай рэвалюцыі. «ЛіМ». Праз гарніла мук здабыта Наша доля, воля. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мех², ме́ха, мн. мяхі́ і мяхо́ў, м.
1. Прыстасаванне са скуры для нагнятання паветра ў горан у кавальскай справе, а таксама для прывядзення ў дзеянне некаторых музычных інструментаў.
2. У фатаграфіі: святлонепранікальная частка фатаграфічнай камеры, падобная на гармонік.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)