гва́рдыя, -і, ж.
1. Адборныя, лепшыя войскі.
2. перан. Выпрабаваная частка якога-н. калектыву, сацыяльнай групы і пад.
Рабочая г.
○
Белая гвардыя — агульная назва контррэвалюцыйных войск у час Грамадзянскай вайны ў Расіі ў 1918—1920 гг.
Чырвоная гвардыя — баявыя атрады рабочых, якія з’явіліся для барацьбы з контррэвалюцыяй і дзейнічалі ў 1917—1918 гг.
|| прым. гвардзе́йскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гва́рдыя
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
гва́рдыя |
| Р. |
гва́рдыі |
| Д. |
гва́рдыі |
| В. |
гва́рдыю |
| Т. |
гва́рдыяй
гва́рдыяю |
| М. |
гва́рдыі |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
гва́рдыя ж. гва́рдия;
~дыі генера́л — гва́рдии генера́л;
марска́я г. — морская гва́рдия
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гва́рдыя, ‑і, ж.
Лепшыя, адборныя часці войска. Марская гвардыя. / У воінскіх званнях. Гвардыі маёр. // перан. Лепшая, выпрабаваная частка якой‑н. сацыяльнай групы, грамадскай арганізацыі; мужныя, адданыя сваёй справе барацьбіты. Старая рабочая гвардыя. □ Камсамольская гвардыя нашых дзён узбагачае героіку яе папярэднікаў. «Маладосць».
•••
Белая гвардыя — агульная назва контррэвалюцыйных войск у перыяд грамадзянскай вайны ў СССР у 1918–1920 гг.
Савецкая гвардыя — часці і злучэнні Савецкіх Узброеных Сіл, якія асабліва вызначыліся ў баях у час Вялікай Айчыннай вайны 1941–1945 гг.
Чырвоная гвардыя — узброеныя рабочыя атрады, якія былі арганізаваны ў 1917–1918 гг. для барацьбы з контррэвалюцыяй і белагвардзейшчынай і з’явіліся першапачатковым ядром Чырвонай Арміі.
[Іт. guardia.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Гва́рдыя ’гвардыя’ (БРС). Ст.-бел. гвардия, гвардея (Булыка, Запазыч.). Рус. гва́рдия, укр. гва́рдія. Ва ўсх.-слав. мовах гэта запазычанне з польск. gwardia (а гэта з іт. guardia). Гл. Слаўскі, 1, 383; Фасмер, 1, 398; падрабязна Шанскі, 1, Г, 41. Бел. гвардзе́ец, гвардзейскі новыя запазычанні з рус. (у рус. мове гэтыя словы з’явіліся ў другой палавіне XVIII ст., гл. Шанскі, 1, Г, 40–41).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лейб-гва́рдыя
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
лейб-гва́рдыя |
| Р. |
лейб-гва́рдыі |
| Д. |
лейб-гва́рдыі |
| В. |
лейб-гва́рдыю |
| Т. |
лейб-гва́рдыяй
лейб-гва́рдыяю |
| М. |
лейб-гва́рдыі |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
лейб-гва́рдыя ж., ист. лейб-гва́рдия
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лейб-гва́рдыя, ‑і, ж.
Прывілеяванае войска ў шэрагу манархічных дзяржаў (першапачаткова — ахова манарха).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гва́рдия гва́рдыя, -дыі ж.;
Кра́сная гва́рдия Чырво́ная гва́рдыя;
гва́рдии капита́н гва́рдыі капі́тан;
◊
ста́рая гва́рдия стара́я гва́рдыя.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лейб-...
Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае: які знаходзіцца пры манарху, служыць пры двары, напр.: лейб-медык, лейб-гвардыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)