Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
га́рцавы
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
га́рцавы |
га́рцавая |
га́рцавае |
га́рцавыя |
| Р. |
га́рцавага |
га́рцавай
га́рцавае |
га́рцавага |
га́рцавых |
| Д. |
га́рцаваму |
га́рцавай |
га́рцаваму |
га́рцавым |
| В. |
га́рцавы (неадуш.)
га́рцавага (адуш.) |
га́рцавую |
га́рцавае |
га́рцавыя (неадуш.)
га́рцавых (адуш.) |
| Т. |
га́рцавым |
га́рцавай
га́рцаваю |
га́рцавым |
га́рцавымі |
| М. |
га́рцавым |
га́рцавай |
га́рцавым |
га́рцавых |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
га́рцавы га́рнцевый;
○ г. збор — га́рнцевый сбор
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
га́рцавы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да гарца, вымяраецца гарцамі (гл. гарнец).
•••
Гарцавы збор гл. збор.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Га́рцавы ’гарцавы’ (БРС), ’які змяшчае ў сабе меру ў гарнец’ (Нас.), гарцо́вы ’тс’ (Касп.). Параўн. гарцаво́е ’від аплаты збожжам’ (Сл. паўн.-зах.). Да запазычанага з польск. мовы га́рнец, ґа́рнец (гл.). Форму гарцо́вы можна таксама лічыць узятай непасрэдна з польск. (параўн. ст.-бел. кгарцовый, Булыка, Запазыч.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
га́рнец, га́рца, мн. га́рцы, га́рцаў, м.
Старая мера сыпкіх рэчываў, роўная 3,28 літра, а таксама пасудзіна такой ёмістасці.
Г. жыта.
|| памянш. га́рчык, -а, мн. -і, -аў, м.
|| прым. га́рцавы, -ая, -ае.
Г. збор.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
га́рнцевый уст. га́рцавы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Га́рцавень ’бутля ёмістасцю 3–5 літраў’ (Жд. 2). Да гарц, горац, гарцавы (гл.)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
збор, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. збіраць — сабраць.
2. Тое, што сабрана; агульная колькасць чаго‑н. сабранага. Валавы збор збожжа. □ [Яраш] хваліўся ў бальніцы персаналу і нават хворым сваімі грыбнымі зборамі. Шамякін. // Агульная колькасць людзей, якія сабраліся куды‑н. Зараз на рынку не было і пятай долі звычайнага збору. Якімовіч. // Збіраемыя або сабраныя на што‑н., за што‑н. грошы або іншыя адлічэнні. Страхавы збор. Памольны збор. / Аб даходзе ад тэатральнага прадстаўлення. Чысты збор.
3. Сукупнасць сабраных і выданых разам якіх‑н. тэкстаў. Збор законаў. Збор твораў пісьменніка.
4. Дзеянне паводле дзеясл. збірацца — сабрацца (у 1 знач.). Збор на дэманстрацыю. Месца збору. // Сігнал да такога дзеяння. Зайграць збор.
5. Сход членаў якой‑н. арганізацыі, калектыву. Піянерскі збор. □ [Саша] першы раз ідзе на збор падпольнай групы. Шамякін.
6. звычайна мн. (збо́ры, ‑аў). Кароткачасовае знаходжанне ваеннаабавязаных на вайсковай службе для абучэння. І калі на зборы Клічуць ваенкомы, Мы заўсёды рады Выкліку такому. Нядзведскі. Летам у Віктара былі вайсковыя зборы. Дакладней, перападрыхтоўка. Паўлаў. // Кароткачасовае знаходжанне дзе‑н. з мэтай трэніроўкі. Трэніровачныя зборы.
7. толькі мн. (збо́ры, ‑аў). Падрыхтоўка да якога‑н. дзеяння (ад’езду, адпраўлення куды‑н.). Месца было роднае і такое мілае, што Віця аж заплакаў крадком, калі да хаты падышла машына і пачаліся зборы да выезду. Чарнышэвіч. — Правільна, — згадзіўся Сцяпан. — Пяць мінут на зборы. Гамолка.
•••
Гарцавы збор (уст.) — плата за памол і апрацоўку зерня на крупы.
Гербавы збор — асобы дзяржаўны збор пры афармленні дакументаў па грамадзянска-прававых справах (рэалізуецца шляхам продажу марак пэўнай цаны (у СССР з 1930 г. заменен дзяржаўнай пошлінай).
У зборы — аб поўнай яўцы, прысутнасці каго‑н. дзе‑н. Было без чвэрткі восем, а людзі амаль усе былі ў зборы. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
збо́р (род. збо́ру) м.
1. в разн. знач. сбор; (урожая — ещё) убо́рка ж.;
з. ураджа́ю — сбор (убо́рка) урожа́я;
з. назна́чаны на пяць гадзі́н — сбор назна́чен на пять часо́в;
ме́сца збо́ру — ме́сто сбо́ра;
ігра́ць з. — игра́ть сбор;
валавы́ з. зе́рня — валово́й сбор зерна́;
страхавы́ з. — страхово́й сбор;
тэатра́льны з. — театра́льный сбор;
прызва́ць на збо́ры ваеннаабавя́заных — призва́ть на сбо́ры военнообя́занных;
2. (большое количество собравшихся) стече́ние ср., скопле́ние ср.;
3. (собрание законов, летописей) свод, уложе́ние ср.;
4. (произведений) собра́ние ср.;
з. тво́раў — собра́ние сочине́ний;
5. преимущественно мн. сбо́ры; приготовле́ния (к отъезду);
○ ге́рбавы з. — ге́рбовый сбор;
га́рцавы з. — уст. га́рнцевый сбор;
◊ з.-дружы́на — с бо́ру да с со́сенки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)