галада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. Адчуваць недахоп у ежы на працягу доўгага часу; пастаянна недаядаць.
Хто ўлетку цяньку шукае, той узімку галадае (прыказка).
2. Устрымлівацца ад яды з пэўнай мэтай.
Г. адзін дзень на тыдні.
|| наз. галада́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
галада́ць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
галада́ю |
галада́ем |
| 2-я ас. |
галада́еш |
галада́еце |
| 3-я ас. |
галада́е |
галада́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
галада́ў |
галада́лі |
| ж. |
галада́ла |
| н. |
галада́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
галада́й |
галада́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
галада́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
галада́ць несов. голода́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
галада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Адчуваць недахоп у ежы на працягу доўгага часу; пастаянна недаядаць. — І праўда, Васіль, — падтрымала маці. — Вунь і Бяляўскія запісаліся, і Мішчанкі, амаль усе ўжо ў калгасе. Не галадаюць цяпер, не ходзяць на паклон да розных Грыбоўскіх. Курто.
2. Устрымлівацца ад яды па пэўных прычынах, з пэўнай мэтай. Галадаць у знак пратэсту.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Галада́ць (БРС). Дзеяслоў, які суадносіцца з прасл. назоўнікам *goldъ ’голад’ (гл. голад). Гэты марфалагічны тып (*goldati) вядомы ў частцы слав. моў. Параўн. яшчэ рус. голода́ть, укр. дыял. голода́ти. У адных і тых жа слав. мовах могуць сустракацца паралельна і іншыя марфалагічныя тыпы гэтага дзеяслова. Так, вельмі пашыраны тып *goldovati *goldujǫ. Параўн. бел. галадава́ць (Нас., Касп., Шат.), укр. голодува́ти (< голодовати), рус. дыял. голодова́ть, славац. hladovať, чэш. hladověti і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
галадаць, галадаваць, недаядаць; пасціць, пухнуць (перан.) □ не мець куска хлеба, душыцца голадам, пухнуць з голаду, перабівацца з хлеба на квас, спяваць на хлеб, сядзець на мякіне, сядзець на нішчымніцы, класці зубы на паліцу, ляскаць зубамі, грэць зубы, смактаць палец, смактаць лапу
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
акры́ды, -аў.
У выразе: карміцца акрыдамі (кніжн. і іран.) — бедна харчавацца, галадаць [акрыды — від ядомай саранчы].
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
голода́ть несов., прям., перен. галада́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
галадава́ць несов., см. галада́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прамары́ць, -ару́, -о́рыш, -о́рыць; -о́раны; зак., каго (што).
На працягу якога-н. часу прымусіць галадаць (разм.).
П. голадам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)