вы́мерхацца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́мерхаюся |
вы́мерхаемся |
| 2-я ас. |
вы́мерхаешся |
вы́мерхаецеся |
| 3-я ас. |
вы́мерхаецца |
вы́мерхаюцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́мерхаўся |
вы́мерхаліся |
| ж. |
вы́мерхалася |
| н. |
вы́мерхалася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вы́мерхайся |
вы́мерхайцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́мерхаўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вы́мерхацца сов., прост. проголода́ться; протрясти́сь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́мерхацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Абл. Выгаладацца. [Алена Андрэю:] — Чаму ты не ясі? — Яшчэ не вымерхаўся. Чарнышэвіч. — Пачакай крыху, паспееш, вымерхалася вельмі; вось увойдуць у хату мама і будзем разам вячэраць. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вы́мерхацца ’прагаладацца, аслабець ад вялікай затраты сілы’ (БРС, Касп., Янк. III, Касп., Мат. Гом.), вы́мірьхацца ’тс’ (З нар. сл., маг.), вы́мяркацца ’захацець есці пасля хадзьбы’ (Бір. Дзярж.), виме́рхувать, ви́мерхать ’стаміцца’ (Ліс.). Укр. ви́мерховати ’прагаладацца’; параўн. таксама польск. merchać, myrchać ’раскідваць, мяшаць салому, прыводзіць яе да непрыгоднасці’. У беларускай мове, відавочна, запазычанне з укр., дзе яно ўтворана ад дыял. ме́рха, ми́рха ’падла’. Параўн. таксама чэш. mrcha ’кляча’; ’падла; сцерва (лаянка)’, польск. marcha, mercha ’кляча; сцерва’, славен. mrha (лаянка), запазычаныя з с.-н.-ням. marhe ’конь, кляча’ (Брукнер, 322; Клюге, 1960, 454, 463; Махэк₂, 379).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
протрясти́сь
1. (при езде) пратрэ́сціся;
2. (от страха, холода, болезни) пратрэ́сціся, пракалаці́цца;
3. (проголодаться) прост. прагалада́цца, вы́мерхацца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)