вы́дзеўбаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.
Тое, што і выдзеўбці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́дзеўбаць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́дзеўбаю |
вы́дзеўбаем |
| 2-я ас. |
вы́дзеўбаеш |
вы́дзеўбаеце |
| 3-я ас. |
вы́дзеўбае |
вы́дзеўбаюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́дзеўбаў |
вы́дзеўбалі |
| ж. |
вы́дзеўбала |
| н. |
вы́дзеўбала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вы́дзеўбай |
вы́дзеўбайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́дзеўбаўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вы́дзеўбаць сов., см. вы́дзеўбці
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́дзеўбаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Тое, што і выдзеўбці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́дзеўбаны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад выдзеўбаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́дзюбаць
‘выдзеўбаць што-небудзь’
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́дзюбаю |
вы́дзюбаем |
| 2-я ас. |
вы́дзюбаеш |
вы́дзюбаеце |
| 3-я ас. |
вы́дзюбае |
вы́дзюбаюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́дзюбаў |
вы́дзюбалі |
| ж. |
вы́дзюбала |
| н. |
вы́дзюбала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вы́дзюбай |
вы́дзюбайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́дзюбаўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
*Вы́даўбаць, вы́дыўбаць ’выдзеўбаць’ (Бяльк.). Ці не запазычанне з рус. вы́долбить ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кага́т ’бурт’ (БРС, ТСБМ), ’яма для захавання бульбы’ (Бяльк.), ’доўгі, мелкі капец бульбы’ (кобр., Нар. сл.), ’стог’ (чач., Мат. Гом.), параўн. у Яшкіна, 83, ветк. кагацішча ’месца, дзе стаяла сцірта (кагат) сена’. Укр. міргар. кагат ’куча’, дан. ’куча рыбы, па-асабліваму складзеная і пакрытая чаротам’, палес. кагата ’яма для сховы бульбы зімой’, рус. смал. кагат ’конусападобная куча бульбы ў полі’. На думку Лучыца-Федарца, БЛ, 3, 1973, 57, кагат з’яўляецца іранізмам. Лінгвагеаграфія слова быццам не супраць гэтага, аднак існуюць пэўныя фармальныя і семантычныя цяжкасці. У якасці блізкіх да магчымай іранскай крыніцы Лучыц-Федарэц прыводзіць асец. къахт ’яма’, къахын ’выдзеўбаць’, kʼахуn : kʼaxt ’капаць’. Аднак, паводле Абаева, 1, 620, гэта слова з’яўляецца параўнальна рэдкім для асец. мовы прыкладам адназоўнікавага дзеяслова, ад kʼax ’нага’, першапачаткова такім чынам, ’капаць нагой’ (аб жывёлах), а само слова kʼax не іранскае, гл. Абаеў, 1, 619. Зразумела, што ненадзейнасць асецінскай паралелі вымушае яшчэ больш сумнявацца ў патэнцыяльнай іранскай крыніцы. Апрача гэтага, значэнне ’яма’, якое дазваляе меркаваць аб сувязі іран. і слав. слоў, нельга, безумоўна, лічыць першапачатковым для слав. лексем, тым больш што словы з такімі значэннямі суадносяцца геаграфічна і ўказваюць на другасны іх характар. Слова нагадвае вандроўны культурны тэрмін, аднак крыніца запазычання невядомая.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)