вы́бавіць, -баўлю, -бавіш, -бавіць; -баўлены; зак. (разм.).
1. каго-што. Выцягнуць, дастаць тое, што засела, загрузла.
В. воз з гразі.
В. з бяды (перан.).
2. каго. Пераканаць, прымусіць выйсці, выехаць адкуль-н.
В. дзяцей з хаты на вуліцу.
|| незак. выбаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́бавіць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́баўлю |
вы́бавім |
| 2-я ас. |
вы́бавіш |
вы́бавіце |
| 3-я ас. |
вы́бавіць |
вы́бавяць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́бавіў |
вы́бавілі |
| ж. |
вы́бавіла |
| н. |
вы́бавіла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вы́баві |
вы́бавіце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́бавіўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вы́бавіць сов., разг.
1. (заставить выйти) вы́манить; вы́тащить;
ледзь я яго́ з ха́ты ~віў — едва́ я его́ и́з дому вы́манил (вы́тащил);
2. вы́тащить (с трудом);
в. воз з гразі́ — вы́тащить воз из гря́зи;
3. перен. вы́ручить;
в. з бяды́ — вы́ручить из беды́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́бавіць, ‑баўлю, ‑бавіш, ‑бавіць; зак.
Разм.
1. каго-што. Выцягнуць, дастаць што‑н., што засела, загрузла. Выбавіць воз з гразі. Выбавіць каня з дрыгвы. □ [«Газік»] глыбока засеў усімі сваімі чатырма гумавымі нагамі, і часам здавалася, што цяпер не ўсякая сіла зможа яго выбавіць. Ракітны. // перан.; каго. Вызваліць каго‑н. адкуль‑н., дапамагчы выйсці з цяжкага, небяспечнага становішча. Выбавіць з няволі. Выбавіць з бяды. □ [Патапчык:] — Мабыць, пакуль мы тут жартуем, Сымона ў склеп запраторылі. Хадзем, выбавім мы яго адтуль. Чарнышэвіч.
2. каго. Пераканаць, прымусіць каго‑н. выйсці, выехаць адкуль‑н. Выбавіць дзяцей з хаты на вуліцу.
3. што. Знайсці вольны час. [Якубовіч:] — Мой Амелька, як выбавіць дома вольную часіну, трынкае на мандаліне. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вы́бавіць ’выманіць, выцягнуць’ (БРС, КТС) ’выратаваць’ (КЭС, лаг.), ’з вялікімі цяжкасцямі дастаць што-небудзь або каго-небудзь з цяжка праходнага, загубнага месца, увогуле з загубных умоў’ (Янк. I), рус. ’избавить’ (Гарэц., Яруш.); ’вызваліць’ (Жд., 1), выбаўляць (Гарэц., Др.-Падб.), выбавіцца ’выйсці, вызваліцца’ (Сцяшк., Нас. Доп.), выбаўленне рус. ’избавление’ (Гарэц.); параўн. яшчэ ў Скарыны: выбавил (Воўк–Левановіч, 400‑лецце, 282), выбавити, ужытае Скарыной паралельна да збавити, избавити (Сл., Ск., 1), што, магчыма, сведчыць пра кальку непасрэдна са ст.-слав. избавити; укр. ви́бавити, ст.-рус. выбавити, польск. wybawić. Ад бавіць, бавіцца ’затрымлівацца, цягнуць час, марудзіць’, адсюль выбавіць першапачаткова ’вывесці з такога стану або ўмоў’, ст.-бел. выбавяти ’вызваляць, выручаць’ з польск. wybawiać ’тс’ (Булыка, Запазыч., 72); параўн. бел. форму незак. тр. выбаўляць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
выбаўля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.
Незак. да выбавіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́баўлены, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад выбавіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выбаўле́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. выбаўляць — выбавіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́манить сов.
1. (добыть обманом) прост. вы́мантачыць, вы́дурыць;
2. (вызвать) разг. вы́зваць, вы́клікаць, вы́бавіць;
вы́манить и́з дому вы́зваць (вы́клікаць, вы́бавіць) з ха́ты.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)