вуша́к
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
вуша́к |
вушакі́ |
| Р. |
вушака́ |
вушако́ў |
| Д. |
вушаку́ |
вушака́м |
| В. |
вуша́к |
вушакі́ |
| Т. |
вушако́м |
вушака́мі |
| М. |
вушаку́ |
вушака́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
вуша́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
Бакавы брус у дзвярной асадзе.
|| прым. вуша́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вуша́к, -ка́ м. (вертикальная стойка дверной рамы) кося́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вуша́к, ‑а, м.
Бакавы брус у дзвярной асадзе. На парозе, трымаючыся за клямку і вушак, стаяла Алена. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вуша́к ’бакавы брус у дзвярной або аконнай асадзе’ (КТС); ’слуп з пазамі ў раме дзвярэй’ (БРС; КЭС, лаг.; Байк. і Некр., Гарэц., Касп., Шат.; бялын., Янк. Мат., В. В.), палес. уша́к, вушак (Шушк., КСТ) таксама ’шула ў плоце’ (Куч.), польск. uszak. Ад ву́ха, што звязана з метафарай «дзверы — галава»; параўн. назву верхняй часткі рамы дзвярэй шапка (Сцяц., Словаўтв., 20) або з формай выраза для замацавання дзвярэй, параўн. правушына (гл.). У карысць апошняга сведчыць, відаць, рэдкае серб.-харв. уша̑к: «наби̏о држаљу у уша̑к» (СДЗб., 17, 47), значыць, магчыма, нейкую дэталь з правушынай, што дазваляе бачыць ва ўсіх пералічаных словах самастойныя ўтварэнні з суфіксам ‑jakъ; адносіны беларускага і польскага слоў няясныя (запазычанне з бел.?), аднак Варш. сл. дае і значэнне ’крукі, завесы, на якіх трымаюцца дзверы’, якое магло быць зыходным для дадзенага слова. Ці не сюды ж балг. дыял. куша́к ’папярэчная перакладзіна ў старых дзвярах’, збліжанае, магчыма, з цюркізмам куша́к ’пояс’? Параўн. вушня́к (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вушак; касяк (разм.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
кася́к¹, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
Тое, што і вушак.
|| прым. кася́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ву́шка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ву́шка |
ву́шкі |
| Р. |
ву́шка |
ву́шак |
| Д. |
ву́шку |
ву́шкам |
| В. |
ву́шка |
ву́шкі |
| Т. |
ву́шкам |
ву́шкамі |
| М. |
ву́шку |
ву́шках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ля́снуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак. (разм.).
Моцна стукнуцца аб што-н.
Л. рукой аб вушак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жа́хнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак. (разм.).
Гучна, з сілай упасці, ударыцца.
Ж. лбом аб вушак.
|| незак. жа́хацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)