ви́лы ві́лы, -лаў ед. нет, ві́лкі, -лак ед. нет; (для навоза — ещё) сахо́р, -хара́ м.;

◊

ви́лами по воде́ пи́сано ві́ламі па вадзе́ пі́сана.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сахо́р, -хара́ м. ви́лы (навозные)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ві́лкі, -лак ед. нет

1. ви́лы;

2. ухва́т

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тро́йні ед. нет (вилы с тремя зубцами) тройча́тка ж.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ві́лы, -лаў ед. нет ви́лы;

◊ ві́ламі па вадзе́ пі́сана — ви́лами по воде́ пи́сано

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нави́льник обл.

1. (большие вилы) ві́лы, -лаў ед. нет;

2. (охапка сена, соломы и т. п. на вилах) ві́лы, -лаў ед. нет.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уссадзі́ць сов.

1. (подняв) посади́ть;

у. дзяце́й на воз — посади́ть дете́й на воз;

2. насади́ть;

у. ві́лкі на ві́лачнік — насади́ть ви́лы на черено́к

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ві́лы ’ручная сельскагаспадарчая прылада ў выглядзе доўгага дзяржання з рагулінай або зубцамі на канцы’ (КТС, БРС, Нас., Бяс., Сцяц. Словаўтв.); ’прылада вымаць гаршкі з печы’ (Сцяшк., Др.-Падб., Інстр. I); ’верхняя частка сахі калодзежа’ (ДАБМ, Шатал., КЭС, лаг.); ’раздвоеныя ногі, пояс’ (Некр., КЭС, лаг.); ’раздваенне дарогі’ (КЭС, лаг.), ’месца, дзе зліваюцца рэкі’ (Сцяшк. МГ), перан. экспр. ’адмаўленне’; ’кукіш’ (Нас.). Укр. ви́ла, рус. ви́лы, польск. widły, н.-луж., в.-луж. widły, чэш. vidle, славац. vidly, славен. víle, серб.-харв. ви̏ле, макед. вила, балг. вила. Прасл. vidla. Утворана пры дапамозе суф. Nomen instrumenti ‑dl‑o ад vi‑ti ’віць’ (Праабражэнскі, 1, 84; Брукнер, 613; Фасмер, 1, 314; БЕР, 1, 147; КЭСРЯ, 81). Першапачатковай функцыяй вілаў было навіванне пражы (Махэк₂, 688). Мейе (Études, 418), Уленбек (296) і Младэнаў (66) суадносяць лексему vidla са ст.-інд. vētráḥ ’від чароту’. Іншыя версіі: vidla < з лац. vīdutus ’плецены кош’ і ст.-інд. vēdás ’мяцёлка сочнай травы’ (Петэрсан, AfslPh, 1916, 36, 152), vidla < *u̯i‑dhē‑ ’рас-стаўляць’, як *u̯i‑dh‑ewa ’ўдава’- ‑раз‑дзеленая (Кноблах, Зб. Пізані, 2, 604), vidla < лац. fibula < *u̯ei‑dhtā (Хаас, Elem., 41).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

насадзі́ць I сов.

1. (растения, деревья) насади́ть, насажа́ть;

н. фрукто́вых дрэў — насади́ть (насажа́ть) фрукто́вых дере́вьев;

2. (поместить) насади́ть, насажа́ть;

н. людзе́й у ваго́н — насади́ть (насажа́ть) люде́й в ваго́н;

3. (поставить в горячую печь) насажа́ть;

н. по́ўную печ хле́ба — насажа́ть по́лную печь хлебо́в

насадзі́ць II сов. (плотно надеть на что-л.) насади́ть;

н. ві́лкі на чарано́к — насади́ть ви́лы на черено́к;

н. чарвяка́ на кручо́к — насади́ть червяка́ на крючо́к

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)