Вало́ка

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. Вало́ка
Р. Вало́кі
Д. Вало́цы
В. Вало́ку
Т. Вало́кай
Вало́каю
М. Вало́цы

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

вало́ка

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. вало́ка вало́кі
Р. вало́кі вало́к
Д. вало́цы вало́кам
В. вало́ку вало́кі
Т. вало́кай
вало́каю		 вало́камі
М. вало́цы вало́ках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

вало́ка ж., уст. (мера земли) воло́ка

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вало́ка, ‑і, ДМ ‑лоцы; Р мн. ‑лок; ж.

Уст. Былая мера зямлі (каля 20 дзесяцін, прыблізна 21 га). [Балота] займае велізарную плошчу, валок на дзесяць. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вало́ка 1 ’мера зямлі ад 16 да 30 дзесяцін’ (БРС, Мал., Сцяшк. МГ, Гарэц., Яруш.); ’невялікае поле’ (Выг. дыс.), укр. волока, польск. włoka ’тс’. Да валачыць (Скурат., Меры, 34). Гл. валока 2.

Вало́ка 2 ’барана’, валачыць ’баранаваць’ (Мат. Гом.). Да валачыць. Слова агульнаслав.; параўн. польск. włoka ’мера зямлі’ ад włoczenia ’баранаванне’ (Брукнер, 627), балг. влак ’барана, зробленая з сука’, чэш. vlák ’барана’. З іншымі значэннямі слова вядомае ўсім слав. мовам. Прасл. *volkъ (Фасмер, 1, 341–342; БЕР, 1, 161; Махэк₂, 693).

Вало́ка 3 ’невад’ (Шатал.). Да прасл. *volkъ; параўн. балг. влак, серб.-харв. вла̑к, славен. vlȃk, чэш. vlak, польск. włok ’невад, рыбалоўная прылада’.

Вало́ка 4 ’вяроўка, шнурок’ (Мат. Гом., Нік., Шн., 3, Інстр. I); ’вяроўка ў лапцях, абора’ (Шатал., Нік., Мат.); ’вераўчаныя лапці’ (Сцяц.). Адно з шырокага кола значэнняў, якія развіліся ў розных славянскіх мовах з прасл. *volkъ (параўн. укр. волока ’завязка ў лапцях’, волок ’сетка’, польск. włok ’рыбалоўная сетка’, чэш. vlak ’поезд’, балг. влак ’сані’, серб.-харв. вла̑к ’невад’, славен. vlȃk ’цяганне; невад’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вало́чнік ’уладальнік валочкі зямлі’ (Шат.). Звязана з валока 1.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Адвало́ка ’аддаленасць, адлегласць’ (Гарэц.), адвалока (zwłoka) (Др.-Падб.). Інавацыя? Гл. валачыць, валока.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Павалочча ’валока, мера зямлі каля 18 дзесяцін’ (Бяльк., Інстр. III). Прэфіксальна-суфіксальнае ўтварэнне ад валоках (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

уду́шша, ‑а, н.

Стан, пры якім спіраецца дыханне ў грудзях, не хапае паветра для дыхання. Валока аж захліпаўся ад удушша, грудзі разрываліся. Быкаў. [Тышкевіч] зачапіўся нагой за пянёк, задыхнуўся, упаў на зямлю, паміраючы ад удушша. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шаўро́н, ‑а, м.

Нашыўка з галуну ў выглядзе вугла на левым рукаве адзення салдат і малодшых афіцэраў (колькасць гэтых нашывак абазначае колькасць гадоў звыштэрміновай службы). Валока.. агледзеў.. пакамечаную, абсыпаную пылам постаць [ворага] з яфрэйтарскім шаўронам на разадраным да локця рукаве. Быкаў.

[Фр. chevron.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)