ва́лам: в. валі́ць ва́лом (вало́м) вали́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ва́лам ’пра вялікую колькасць (людзей, снегу)’ (КТС). Прыслоўе < тв. скл. назоўніка вал 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шату́н¹, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м. (спец.).
Рухомая дэталь, якая злучае поршань з валам рухавіка.
|| прым. шату́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вало́м и ва́лом / валом вали́ть разг. ва́лам валі́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рэду́т, ‑а, М ‑дуце, м.
Уст. Палявое земляное ўмацаванне, акружанае валам і ровам.
[Фр. redoute.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апераза́ць, аперажу́, апяра́жаш, апяра́жа; аперажы́; апяра́заны; зак., каго-што (разм.).
1. Надзець пояс, дзягу, апаясаць каго-, што-н.
2. перан. Абкружыць, абнесці, абгарадзіць што-н. чым-н.
Горад аперазалі земляным валам.
3. перан. Моцна ўдарыць, агрэць.
А. палкай па спіне.
|| незак. апяра́зваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вішня́к, ‑у, м., зб.
Вішнёвыя дрэвы, вішнёвы зараснік. Па-над парканам пышным валам Стаяў вішняк густы, прыўдалы. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ва́ліва, валева ’многа’ (КСТ). Укр. ва́ляво ’тс’ (Грынч.). Да прыметніка *валлівы < валіць (параўн. маўклівы, ганарлівы). Семантычна пацвярджаецца выразам «валам валіць»; параўн. яшчэ ўкр. ва́льний ’моцны, вялікі’ (Грынч.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перако́п ’роў з валам упоперак чаго-небудзь’ (Растарг.), піряко́п ’роў, канава’ (Бяльк.); рус. перекоп ’глыбокая канава з валам’, польск. przekop, przekopa, przykop(a) ’роў, канал; абарончы роў’, н.-луж. pśekop ’траншэя; роў’, в.-луж. překop ’тс’, чэш. příkop ’роў, канава, кювет’; славац. prekop ’тс’, славен. prekòp ’канал; роў’, серб.-харв. пре́коп ’папярочны роў, канава’ — больш позняе аддзеяслоўнае ўтварэнне з прасл. *per‑kopati ’перакапаць’, якое набыло розныя канкрэтныя значэнні ў паасобных мовах. Параўн. перэкопа́ць ’перакапаць, перарэзаць канавай’ (ТС). У балг. (изкоп) і макед. (ископ) — з іншай прэфіксацыяй.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перака́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Які перакочваецца, перамяшчаецца цераз што‑н. Перакатныя пяскі. Перакатны снег. □ Перакатным валам б’е стыхія. Круціць валуны і пер’е траў. Пысін.
2. Які распаўсюджваецца, разносіцца перакатамі; раскацісты. Перакатны гул. Перакатны гром.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)