тры́зна, -ы, мн. -ы, трызн і -аў, ж.

1. У старажытных славян: заключная частка пахавальнага абраду, якая суправаджалася ваеннымі гульнямі, спаборніцтвамі, а таксама памінальнай вячэрай.

2. Пахавальны і памінальны абрад, а таксама памінкі па нябожчыку.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вае́нны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. вае́нны вае́нная вае́ннае вае́нныя
Р. вае́ннага вае́ннай
вае́ннае
вае́ннага вае́нных
Д. вае́ннаму вае́ннай вае́ннаму вае́нным
В. вае́нны (неадуш.)
вае́ннага (адуш.)
вае́нную вае́ннае вае́нныя (неадуш.)
вае́нных (адуш.)
Т. вае́нным вае́ннай
вае́ннаю
вае́нным вае́ннымі
М. вае́нным вае́ннай вае́нным вае́нных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

вае́нны

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, субстантываваны, ад’ектыўнае скланенне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. вае́нны вае́нная вае́ннае вае́нныя
Р. вае́ннага вае́ннай вае́ннага вае́нных
Д. вае́ннаму вае́ннай вае́ннаму вае́нным
В. вае́ннага (адуш.) вае́нную вае́ннае вае́нных (адуш.)
Т. вае́нным вае́ннай
вае́ннаю
вае́нным вае́ннымі
М. вае́нным вае́ннай вае́нным вае́нных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

сенеша́ль, ‑я, м.

Гіст.

1. У франкскай дзяржаве Меравінгаў — кіраўнік палацавай гаспадаркі.

2. У феадальнай Францыі — службовая асоба, якая ведала юстыцыяй і ваеннымі справамі акругі.

[Фр. sénéchal.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

салдатня́, ‑і, ж., зб.

Разм. груб. Салдаты. Нясвіж кішэў ваеннымі чыноўнікамі розных інтэнданцтваў і змардаванай маршавай салдатнёй. Хведаровіч. Па станцыю прыбыў эшалон, салдатня, звонячы вёдрамі і кацялкамі, бяжыць да кубавой па вар. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

істо́пка, ‑і, ДМ ‑пцы; Р мн. ‑пак; ж.

Памяшканне для захавання агародніны і іншых прадуктаў. — Ці гэта ж будыніна? Гэта ж, выбачайце, істопка, у ёй хіба бульбу хаваць, а ні ваеннымі справамі займацца. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дамо́віцца, ‑моўлюся, ‑мовішся, ‑мовіцца; заг. дамоўся; зак.

Прыйсці да згоды ў выніку перагавораў; дагаварыцца. Было б вельмі важна дамовіцца .. аб тым, каб дно мораў і акіянаў не выкарыстоўвалася з ваеннымі мэтамі, а заставалася сферай мірнай дзейнасці чалавека. «Звязда». У суботу, пасля работы, Міхал з Дзіміным дамовіліся з’ездзіць на паляванне — недалёка і ненадоўга. Карпаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чыстаплю́й, ‑я, м.

Разм. пагард. Чалавек, які не любіць чорнай працы, грэбуе ёю. // перан. Чалавек, які абмінае заганы жыцця, не імкнецца змагацца з імі. Да апошняга моманту.. [Гукан] спадзяваўся, што тую віну (ён не лічыў яе такой цяжкай, як лічыць чыстаплюй Тарасаў) можна будзе ў нейкай меры ўраўнаважыць сваімі заслугамі, ваеннымі, пасляваеннымі. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пахо́джанне, ‑я, н.

1. Прыналежнасць па нараджэнню (да якой‑н. нацыі, народнасці, класа і пад.). Беларус па паходжанню. □ Ён па прафесіі — рабочы, А па паходжанню — латыш. Колас. [Генерал] ганарыўся сваім паходжаннем, сваімі ваеннымі ведамі. Шамякін.

2. Узнікненне, утварэнне чаго‑н. Паходжання жыцця на зямлі. Паходжанне мовы. □ На выгане, ля самай Каменні, узвышаюцца зялёныя курганы. Ніхто не ведае іх паходжання. Жычка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тры́зна, ‑ы, ж.

1. У старажытных славян — заключная частка пахавальнага абраду, якая суправаджалася ваеннымі гульнямі, спаборніцтвамі, а таксама вячэрай па нябожчыку. Пры спальванні і насыпанні кургана праводзілі так званыя трызны — урачыстае развітанне з нябожчыкам у выглядзе ваеннай гульні або спаборніцтва. Штыхаў.

2. Пахавальны і памінальны абрад, памінкі па нябожчыку. Калі памёр Каліна, зрабілі дзеці па ім памінкі — трызну і пахавалі яго ў зямлі, паклаўшы туды яго лепшыя і найпатрэбнейшыя рэчы. Багдановіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)