бу́хать несов., в разн. знач. бу́хаць; см. бу́хнутьI;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бу́хкаць несов., разг. бу́хать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бабу́хаць несов., разг.
1. (с шумом бросать, плескать) бу́хать, у́хать;
2. (издавать звук; раздаваться — о звуке) бу́хать, ба́хать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бу́хаць несов., разг.
1. (с шумом бросать, выплёскивать, ударять) бу́хать, у́хать;
2. (издавать сильный, глухой звук) бу́хать, гро́хать;
3. (большое количество, всё сразу) бу́хать, у́хать;
1-3 см. бу́хнуць I
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тахці́ць несов., обл.
1. гати́ть;
2. (вкладывать много денег, материалов и т.п.) бу́хать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Бухі́каць ’кашляць’ (Сцяц.). Параўн. рус. дыял. бухи́кать ’тс’, укр. бухи́кати ’тс’, бухи́‑бухи́! ’тс’. Экспрэсіўная форма да дзеяслова бу́хаць (гл.), слав. *buxati, якое, мабыць, мела значэнне і ’кашляць’ (параўн. рус. дыял. бу́хать ’кашляць’). Суфіксацыя: *‑yk‑. Але можна думаць і пра паходжанне ад выклічніка тыпу ўкр. бухи́! (аб кашлянні): *buxy‑k‑ati (параўн. яшчэ ўкр. кахи́!: кахи́кати ’кашляць’, рус. хихи́: хихи́кать і г. д.). Гл. Краўчук, БЛ, 1975, 7, 68.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гаці́ць несов.
1. гати́ть; де́лать гать;
2. (перегораживать поперёк) запружа́ть, запру́живать;
3. перен. нерасчётливо тра́тить;
◊ хоць гаць гаці́ — хоть пруд пруди́;
г. у про́рву — бу́хать как в бездо́нную бо́чку
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Бу́хаць ’удараць; кідаць; стукаць; падаць; крычаць (пра птушак) і г. д.’ Рус. бу́хать, укр. бу́хати, польск. buchać, чэш. bouchati, серб.-харв. бухнути, балг. бу́хам і г. д. Прасл. *buxati (ад выклічніка *bux!; гукапераймальнае). Гл. Бернекер, 97; Праабражэнскі, 1, 56; Фасмер, 1, 255; Слаўскі, 1, 48; Рудніцкі, 276; БЕР, II, 93; падрабязна Смаль-Стоцкі, Приміт., 142–143. Наўрад ці трэба лічыць самастойнымі ўтварэннямі (як гэта ў Бернекера, 97) *buxati ’крычаць’ і *buxati ’біць, удараць’. Таксама, паколькі тут гукапераймальныя асновы, не трэба шукаць і.-е. роднасныя сувязі (як гэта ў Фасмера, 1, 255). Няпэўна Махэк₂, 62, які зыходным лічыць *bukati, а *buxati — гэта «інтэнсіўная» форма (*buk‑s‑ati). Параўн. бухцець, бухто́рыць (гл. пад бухцець).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
плю́хаць несов.
1. в разн. знач. плеска́ть; (выливать с шумом — ещё) бу́хать;
2. (издавать звук, взметнув в воде вверх) вспле́скивать; плеска́ть;
3. ли́ться, хлеста́ть;
4. прост. (падать в грязь, воду) шлёпаться, плю́хаться, плю́хать;
5. прост. (ударять) шлёпать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Бахі́лы ’абутак, галёшы, зробленыя з шын, абутак з гумы’ (Янк. Мат., Інстр. I, Сцяшк. МГ), ба́хілкі ’скураныя лапці’ (Гарэц.), бахлы́ ’вялікія галёшы’ (віц., Г. А. Цыхун, вусн. паведамл.), ба́хілы, ба́хілкі (Нас.). Параўн. яшчэ форму басі́лы (паралельна з бахі́лы) ’бахілы’ (Жд.); палес. бахы́лы ’вялікія гумавыя галёшы для валёнак’ (Лысенка, ССП). Гл. яшчэ Сакал. (бахі́лы, баху́лі). Рус. (з XVII ст.) бахилы ’від абутку’ (шмат форм, гл. Даль; Вахрас, Наим. об., 63–66), укр. бахи́ли ’скураныя штаны’, бахли ’глыбокія самаробныягалёшы на валёнкі’. Не вельмі яснае слова. Агляд старых этымалогій Фасмер, 1, 136; Вахрас, Наим. об., 63–66. Вахрас, там жа, прапануе звязваць з цюрк. baɣ‑ ’звязваць’, baɣly ’звязаны’ (гэту этымалогію падтрымлівае Мюлер, ZfSl, 9 (1), 1964, 157; сумняваюцца Лапацін–Улуханаў, ИАН ОЛЯ XX (2), 172; Шанскі, 1, Б, 60). Шанскі (там жа, 59–60) прымае тлумачэнне Праабражэнскага (вытворнае ад ба́хать, бу́хать), а бел. словы лічыць запазычаннем з рус. мовы. Гл. басі́лы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)