бу́ра, -ы, мн. -ы, бур, ж.

1. Вецер вялікай разбуральнай сілы, звычайна з дажджом або снегам.

Разгулялася б.

2. перан. Пра бурнае развіццё сацыяльных працэсаў у грамадстве.

Грымоты рэвалюцыйнай буры.

3. перан., чаго або якая. Пра бурнае выяўленне пачуццяў.

Б. воплескаў.

4. Шум, крык.

У хаце паднялася сапраўдная б.

Магнітная бура — моцныя ваганні магнітнага поля Зямлі, звязаныя з уварваннем у каляземную прастору касмічных часціц, што абумоўлена сонечнай актыўнасцю.

Бура ў шклянцы вады (іран.) — гарачая спрэчка з-за дробязных прычын.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бу́ра

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. бу́ра бу́ры
Р. бу́ры бу́р
Д. бу́ры бу́рам
В. бу́ру бу́ры
Т. бу́рай
бу́раю
бу́рамі
М. бу́ры бу́рах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

бура́ ж., хим. бура́кс, -су м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бу́ра ж., в разн. знач. бу́ря;

б. вы́вернула дуб — бу́ря вы́воротила дуб;

сацыя́льныя бу́ры — социа́льные бу́ри;

магні́тная б.физ. магни́тная бу́ря;

б. ў шкля́нцы вады́ — бу́ря в стака́не воды́;

б. во́плескаў — бу́ря рукоплеска́ний;

б. абурэ́ння — бу́ря возмуще́ния

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бу́ра, ‑ы, ж.

1. Вецер вялікай разбуральнай сілы, звычайна з дажджом або снегам. Бура ўзнялася. Бура сціхла. □ Дзед з Сымонам пад вярбою Селі буру пераждаць. Колас. Пералівы ветру пераходзяць у буру. Бядуля.

2. перан. Пра сацыяльныя з’явы вялікай гістарычнай важнасці, якія выклікаюць істотныя перамены ў жыцці грамадства. І вось паўстаў крылаты пралетарый, — І бура ўміг з зямлі змяла цара — драпежніка арла. Крапіва. Раскаты рэвалюцыйнай буры ў пралетарскіх цэнтрах Расіі ўскалыхнулі і Беларусь. Івашын.

3. Шум, крык. Лабановіч дагадаўся, што падлоўчы Баранкевіч падняў у доме буру. Колас. [Насця:] — Што ж гэта, памочнікі мае дарагія, у ясны дзень буру паднімаеце? Мележ. // перан. Моцнае душэўнае хваляванне. Бура, якая бушазала ў душы [Пятра] ўсю дарогу, пакрысе сціхала. Шамякін. // перан.; чаго або якая. Яркае гарачае выяўленне пачуццяў. Пасля буры воплескаў шалёных Мы сябе не помнілі ў фінале І свае сапраўдныя імёны У ролях закаханых называлі. Непачаловіч.

•••

Магнітная бура — раптоўнае кароткачасовае, хуткае і незаканамернае змяненне магнітнага поля Зямлі, звязанае з утварэннем і развіццём па Сонцы цёмных плям.

Бура ў шклянцы вады — моцнае хваляванне, гарачая спрэчка з-за дробязных прычын.

Якой бурай прынесла — пра нечаканае з’яўленне непажаданага чалавека.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Бу́ра (Сцяшк. МГ, Інстр. I, Бесар., БРС), бу́ря (Бяльк.). Рус. бу́ря, укр. бу́ря, польск. burza, чэш. bouře, ст.-слав. боурꙗ, серб.-харв. бӳра, балг. бу́ра, бу́ря і г. д. Прасл. *burʼaбура’. Сюды ж, відаць, прасл. *buriti (гл. бурыць). Спрэчным з’яўляецца пытанне, ці *burʼa — аддзеяслоўнае ўтварэнне ці не. У аснове гэтай групы слоў ляжыць, мабыць, і.-е. гукапераймальнае *bhou̯r‑, *bhur‑. Параўноўваюць з лат. baûŗuôt, нарв. būra ’рыкаць’, ст.-ісл. byrr ’спадарожны вецер’, лац. furō ’шалею’, грэч. φυρμός ’беспарадак’, ст.-інд. bhuráti ’рухаецца, валтузіцца’ і г. д. Траўтман, 28; Мейе, RS, 2, 65; Слаўскі, 1, 51; Фасмер, 1, 250; Праабражэнскі, 1, 55; Брукнер, 50. Параўн. яшчэ Махэк₂, 62. Няпэўна Шанскі, 1, Б, 236–237. Параўн. бу́рыць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бу́ра-кары́чневы

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. бу́ра-кары́чневы бу́ра-кары́чневая бу́ра-кары́чневае бу́ра-кары́чневыя
Р. бу́ра-кары́чневага бу́ра-кары́чневай
бу́ра-кары́чневае
бу́ра-кары́чневага бу́ра-кары́чневых
Д. бу́ра-кары́чневаму бу́ра-кары́чневай бу́ра-кары́чневаму бу́ра-кары́чневым
В. бу́ра-кары́чневы (неадуш.)
бу́ра-кары́чневага (адуш.)
бу́ра-кары́чневую бу́ра-кары́чневае бу́ра-кары́чневыя (неадуш.)
бу́ра-кары́чневых (адуш.)
Т. бу́ра-кары́чневым бу́ра-кары́чневай
бу́ра-кары́чневаю
бу́ра-кары́чневым бу́ра-кары́чневымі
М. бу́ра-кары́чневым бу́ра-кары́чневай бу́ра-кары́чневым бу́ра-кары́чневых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

бу́рао́рны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. бу́рао́рны бу́рао́рная бу́рао́рнае бу́рао́рныя
Р. бу́рао́рнага бу́рао́рнай
бу́рао́рнае
бу́рао́рнага бу́рао́рных
Д. бу́рао́рнаму бу́рао́рнай бу́рао́рнаму бу́рао́рным
В. бу́рао́рны (неадуш.)
бу́рао́рнага (адуш.)
бу́рао́рную бу́рао́рнае бу́рао́рныя (неадуш.)
бу́рао́рных (адуш.)
Т. бу́рао́рным бу́рао́рнай
бу́рао́рнаю
бу́рао́рным бу́рао́рнымі
М. бу́рао́рным бу́рао́рнай бу́рао́рным бу́рао́рных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

бу́ра-чырво́ны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. бу́ра-чырво́ны бу́ра-чырво́ная бу́ра-чырво́нае бу́ра-чырво́ныя
Р. бу́ра-чырво́нага бу́ра-чырво́най
бу́ра-чырво́нае
бу́ра-чырво́нага бу́ра-чырво́ных
Д. бу́ра-чырво́наму бу́ра-чырво́най бу́ра-чырво́наму бу́ра-чырво́ным
В. бу́ра-чырво́ны (неадуш.)
бу́ра-чырво́нага (адуш.)
бу́ра-чырво́ную бу́ра-чырво́нае бу́ра-чырво́ныя (неадуш.)
бу́ра-чырво́ных (адуш.)
Т. бу́ра-чырво́ным бу́ра-чырво́най
бу́ра-чырво́наю
бу́ра-чырво́ным бу́ра-чырво́нымі
М. бу́ра-чырво́ным бу́ра-чырво́най бу́ра-чырво́ным бу́ра-чырво́ных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

бу́раы́зы

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. бу́раы́зы бу́раы́зая бу́раы́зае бу́раы́зыя
Р. бу́раы́зага бу́раы́зай
бу́раы́зае
бу́раы́зага бу́раы́зых
Д. бу́раы́заму бу́раы́зай бу́раы́заму бу́раы́зым
В. бу́раы́зы (неадуш.)
бу́раы́зага (адуш.)
бу́раы́зую бу́раы́зае бу́раы́зыя (неадуш.)
бу́раы́зых (адуш.)
Т. бу́раы́зым бу́раы́зай
бу́раы́заю
бу́раы́зым бу́раы́зымі
М. бу́раы́зым бу́раы́зай бу́раы́зым бу́раы́зых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)