бра́т

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. бра́т браты́
Р. бра́та брато́ў
Д. бра́ту брата́м
В. бра́та брато́ў
Т. бра́там брата́мі
М. бра́це брата́х
Кл. бра́це -

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

братазабо́йства, -а, мн. -ы, -ваў, н.

Забойства свайго брата, братоў (у 1 і 2 знач.).

|| прым. братазабо́йчы, -ая, -ае.

Братазабойчая вайна.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Збратдзеці ’дваюрадныя стрыечныя браты, сёстры’ (Нас., Сл. паўн.-зах.). Зрашчэнне дакладна перадае значэнне (стрый — брат бацькі): дзеці братоў. З‑, відаць, указвае на паходжанне, брат можна тлумачыць як стары р. скл. мн. л. слова брат (’з братоў дзеці’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

апеля́цыя, ‑і, ж.

1. Скарга ў вышэйшую інстанцыю на рашэнне ніжэйшай.

2. Зварот да каго‑, чаго‑н. дзеля падтрымкі, спачування і пад. Апеляцыя да братоў па крыві была, такім чынам, апеляцыяй да братоў па барацьбе, у якіх паэт шукаў падтрымкі, разумення і спагады. Лойка.

[Лац. apellatio.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перасвары́ць, ‑свару, ‑сварыш, ‑сварыць; зак., каго.

Пасварыць каго‑н. з кім‑н., з усімі, многімі. Перасварыць братоў паміж сабою.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бра́таў, ‑ава.

Які належыць брату, здзяйсняецца ім. Братоў касцюм. □ Цяпер братава апека і клапатлівасць блізкіх да яго людзей атуліла.. [Ірынку]. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дзя́дзіна, ‑ы, ж.

Дзядзькава жонка. [Ліпачка] не любіла ні самога дзядзьку, ні дзядзіну, ні нават сваіх стрыечных братоў, асабліва Яся. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ватро́ўка ’ятроўка, жонкі родных братоў адна для адной’ (Бяльк.). Дыялектная форма да ятроўка (гл.), прасл. *jętry. Форма ватро́ўка, відавочна, узнікла з пратэтычным в‑ з *атро́ўка пасля ўтраты йотацыі (ятро́ўка → *атроўка).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дзе́вяць, ‑і, ліч. кольк.

Лік і лічба 9. Дзевяць падзяліць на тры. // Колькасць, якая абазначаецца лічбай 9. Дзевяць рублёў. □ У той хаце жыве дзевяць родных братоў Ярмаліцкіх. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ма́каўе 1 ’макаўкі, верхавіны дрэў’ (Бяльк.), ’ссечаныя вершаліны дрэў’ (Нас.) — Балтызм. Параўн. літ. makaũtė ’макушка’, ’мазгаўня’.

Ма́каўе 2, макавей ’свята братоў Макавеяў у дзень 14 жніўня’ (Др.-Падб., Растарг., Сл. ПЗБ), ма́каўе ’тс’ (Гарэц., Нас.). Ад назвы іудзейскага жрэчаскага роду Макаве́й.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)