бо́льшаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
Павялічвацца, прыбаўляцца (у колькасці, велічыні, аб’ёме).
|| зак. пабо́льшаць, -аю, -аеш, -ае; -аны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бо́льшаць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
бо́льшаю |
бо́льшаем |
| 2-я ас. |
бо́льшаеш |
бо́льшаеце |
| 3-я ас. |
бо́льшае |
бо́льшаюць |
| Прошлы час |
| м. |
бо́льшаў |
бо́льшалі |
| ж. |
бо́льшала |
| н. |
бо́льшала |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
бо́льшай |
бо́льшайце |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
бо́льшаючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
бо́льшаць несов.
1. увели́чиваться, прибавля́ться; прибыва́ть;
ко́лькасць студэ́нтаў у на́шай краі́не ~шае год ад го́ду — коли́чество студе́нтов в на́шей стране́ увели́чивается год от го́да;
дні ~шаюць — дни увели́чиваются (прибавля́ются, прибыва́ют);
2. крупне́ть; станови́ться бо́льше (крупне́е)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бо́льшаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Павялічвацца, прыбаўляцца (у колькасці, велічыні, аб’ёме). Хутка пасля таго, як.. [старыя] вярнуліся, гасцей у хаце стала большаць. Мележ. А снегу ўсё большала, і вецер усё мацнеў. Васілёнак. Машыны стаяць, нецярпліва ўздрыгваюць, паток іх большае з кожнай хвілінай. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пабо́льшаць гл. большаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
крупне́ть несов. буйне́ць, бо́льшаць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бо́льшыць
‘павялічваць каго-небудзь, што-небудзь’
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
бо́льшу |
бо́льшым |
| 2-я ас. |
бо́льшыш |
бо́льшыце |
| 3-я ас. |
бо́льшыць |
бо́льшаць |
| Прошлы час |
| м. |
бо́льшыў |
бо́льшылі |
| ж. |
бо́льшыла |
| н. |
бо́льшыла |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
бо́льшачы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
сонцастая́нне, ‑я, н.
Момант праходжання Сонца праз самую паўночную або самую паўднёвую кропку экліптыкі. Зімовае сонцастаянне (21–22 снежня, калі дзень пачынае большаць). Летняе сонцастаянне (21–22 чэрвеня, калі дзень пачынае меншаць).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэ́дкі, ‑ая, ‑ае.
1. Недастаткова густы, вадзяністы. Рэдкі кісель. Рэдкая страва. Рэдкая смятана.
2. Які складаецца з аднародных прадметаў, часцінак, размешчаных не блізка адзін ад другога. На кіламетраў шэсць цягнуўся .. рэдкі лес, у якім хвоя ад хвоі стаяла на метраў пяцьдзесят ці часам сто. Чорны. Трохі .. [барада] няроўная ў .. [дзеда] — адна палавіна густая, другая — рэдкая. Лынькоў. // Размешчаны далёка адзін ад другога. Рэдкія ліхтары асвятлялі вуліцу. Гартны. [Азорыч:] З табою мы прайшлі З Барысава семнаццаць кіламетраў — І хоць бы дзе адна буйная часць! Разведка толькі, рэдкія заставы... Глебка. Нейкі час ехалі моўчкі. Лес парадзеў, стала святлей. У прасветліны відаць было неба з рэдкімі зоркамі. Асіпенка. // Не шчыльна сатканы або сплецены. Рэдкі невад. Рэдкі кошык. □ Праз рэдкую тканіну на вокнах пранізваецца ранішні водсвет. Бядуля.
3. Не густы (пра туман і пад.). Першы туман, лёгкі і рэдкі, як пара над гаршком, пачаў ўздымацца над рэчкаю, гусцець і большаць. Мурашка. // Не насычаны, разрэджаны (пра паветра, святло і пад.). Рэдкае святло. □ Мацей прынёс з-пад паветкі бярэмца дроў, пакідаў іх у рэдкі душок астылай печы. М. Стральцоў.
4. Які адбываецца праз вялікія прамежкі часу, бывае не часта. Цімох не любіў кампаніі і стараўся меней стыкацца з пастухамі. А калі і бывалі спатканні з імі, то вельмі рэдкія і выпадковыя. Колас. Недзе чуваць былі рэдкія выбухі. Дамашэвіч.
5. Які не часта сустракаецца, незвычайны. Там ужо заўважылі .. [кітоў] і згуртаваліся ля варта, каб падзівіцца на такіх рэдкіх, незвычайных марскіх жыхароў. Маўр. [Мікалай] добра разумеў, што гэта вельмі рэдкая выпадковасць — сустрэць таго, каго шукаеш на такім фронце, у мільённым натоўпе палонных. Шамякін. // Выдатны, выключны па сваіх якасцях. — Дык пан добра знае пана Турсевіча? — спытала пані падлоўчая: — Ах, які гэта быў рэдкі чалавек! — Зад на яна. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)