ашаламі́ць, -ламлю́, -ло́міш, -ло́міць; -ло́млены; зак., каго-што.
1. Задурыць галаву.
Несціханы лямант ашаламіў галаву.
2. Надта здзівіць, азадачыць, зрабіць моцнае ўражанне.
Нечаканая тэлеграма ашаламіла яго.
|| незак. ашаламля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ашаламі́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ашаламлю́ |
ашало́мім |
| 2-я ас. |
ашало́міш |
ашало́міце |
| 3-я ас. |
ашало́міць |
ашало́мяць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ашаламі́ў |
ашаламі́лі |
| ж. |
ашаламі́ла |
| н. |
ашаламі́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ашаламі́ |
ашаламі́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
ашаламі́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ашаламі́ць сов. ошеломи́ть; потрясти́, порази́ть, изуми́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ашаламі́ць, ‑ламлю, ‑ломіш, ‑ломіць; зак., каго.
1. Задурыць галаву. [Старая:] — Ашаломяць .. [вучні] цябе, дзеткі, за ўвесь дзень. Брыль. Ганна тройчы прыгубіла І чарку ўсю перакуліла. — Ой, буду п’яна — ашаломіць. Колас.
2. Аглушыць моцным ударам па галаве.
3. Зрабіць моцнае ўражанне, здзівіць; збянтэжыць. Тэлеграма аб смерці маці..[Веру] зусім ашаламіла. Дамашэвіч. Выпадак з арыштам зусім ашаламіў Андрэя. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ашаламі́ць ’аглушыць, адурыць, здзівіць’ (БРС, Нас., Грыг.), ашыламіць (Бяльк.) ’збіць з толку, збянтэжыць’ (Сцяшк.), ашаламуціць ’адурыць словамі ці ўдарам’ (Чач., Шат.), укр. ошоломити ’аглушыць, увесці ў зман’, рус. ошеломить ’аглушыць моцным ударам, здзівіць’, польск. oszołomić ’адурыць, пазбавіць розуму’ (з усходнеславянскіх моў, гл. Брукнер, 170). Насуперак агульнапрынятай этымалогіі, што ўзыходзіць да Даля, згодна з якой рус. ошеломить ад шелом ’шалом’ (Праабражэнскі, 1, 674; Фасмер, 3, 179 і інш.), ад шолам ’шум’, гл. Супрун, Зб. Аванесаву, 244 і наст., дзе прыводзіцца семантычная, словаўтваральная, акцэнталагічная і гістарычная аргументацыя; параўн. таксама шаламіць ’шумець моцна, раздражняць, нерваваць’ і выраз «не шаламі галаву» (Янк. Мат.), якому семантычна адпавядаюць балг. ошумоглавя, макед. ошумоглави ’аглушыць ударам; ашаламіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ашаламля́льны, -ая, -ае.
Які можа зрабіць моцнае ўражанне, ашаламіць.
Ашаламляльныя весці.
|| наз. ашаламля́льнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ошеломи́ть сов. ашаламі́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
агало́мшыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак., каго-што (разм.).
Ашаламіць, паставіць каго-н. у тупік.
А. пытаннем.
|| прым. агало́мшаны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ашаламля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.
Незак. да ашаламіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ашаламля́льны, ‑ая, ‑ае.
Здольны ашаламіць (у 3 знач.). Ашаламляльная вестка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)